Sosyal karşılaştırma süreçlerinde benliğin olumlu değerlendirilmesi ihtiyacının incelenmesi

Abstract

Sosyal Karşılaştırma Kuramının temel savlarından biri insanların kendilerinden daha şanssız kişilerle karşılaştırmalar yapmak suretiyle öznel iyi oluş duygularım arttırabilecekleridir. Son 20 yılda sosyal psikolojide bu perspektiften hareketle yapılan araştırmalar, insanların hiç de azımsanmayacak bir oranda sosyal karşılaştırmalara kendilerini olumlu değerlendirmek üzere girdiklerini göstermektedir. Sosyal karşılaştırmalar, benliğin gerçekçi ve yansız bir değerlendirmesine ulaşma amacına hizmet edebileceği gibi benliği olumlu görme ihtiyacım da karşılayabilir. 80'li ve 90'h yıllar boyunca sosyal karşılaştırma araştırmalarında ana yönelim işte bu `benliğini olumlu görme` ya da bir başka ifadeyle `yanlı karşılaştırmalar yapma` olgusunu incelemek olmuştur. Bu trend, günümüzde de sürmekle birlikte, araştırma konulan, karşılaştırma tercihlerinde bireysel farklılıklar, gerçek yaşam koşullarında yapılan karşılaştırmalar vb. gibi yeni ilgi alanlarına doğru genişlemektedir. Bu çalışmada Türkiye'den seçilmiş çeşitli örneklemler üzerinde çalışılarak 2 temel probleme çözüm aranmıştır: 1. Benliğim olumlu değerlendirme ihtiyacı olgusu, `aşağı doğru karşılaştırma`, `ortalamanın üzerinde olma` ve `farklılık azaltma` süreçlerinden hareketle Türk örnekleminde nasıl işlemektedir? 2. Gibbons ve Buunk'un (1999) bireysel farklılıklar modeli Türk örneklemi için geçerli midir ve yine aynı yazarlar tarafından geliştirilmiş olan karşılaştırma yönelimi ölçeklerinin psikometrik özellikleri nedir? ÇALIŞMA I. Karşılaştırma Yönelimi Ölçeklerinin (INCOM, UCS, DCS) Türk örneklemi için Psikometrik Özellikleri Bu çalışma, Gibbons ve Buunk'un (1999) bireysel farklılıklar modelinin ve yine aynı yazarlar tarafından geliştirilen Karşılaştırma Yönelimi ölçekleri'nin Türk örneklem için geçerliğinin incelenmesi amacım taşımaktadır, ingilizce ve Türkçe'yi yeterince iyi konuşan 120 kişilik bir üniversite öğrencisi örneklemi kullanılarak gerçekleştirilen çeviri geçerliği çalışmasının ardından, ölçekler, daha geniş bir üniversite öğrencisi grubuna (N=404) uygulanmıştır. Bu çalışmada, sosyal karşılaştırma süreçleriyle ilgili görülen benlik saygısı, depresyon, durumluk ve sürekli kaygı, 5 faktör kişilik ölçeğinin nörotisizm, dışadönüklük, uyumluluk, sorumluluk, açıklık alt ölçeklerinden oluşan tam formu ve bir sosyal destek envanteri karşılaştırma yönelimi ölçekleriyle birlikte uygulanmıştır. Sonuçlar büyük ölçüde, araştırmada kullanılan sosyal karşılaştırma ölçümlerinin bu kriter puanlanyla yüksek ve ilgili literatürün bulgularıyla hemen aynı ilişkiler gösterdiğine işaret etmektedir, ölçeklerin faktör yapısı ilgili literatürün bulgularıyla tamamen aynıdır. Beklendiği gibi, Türk örneklemindeki ölçek ortalamaları, Batılı muadillerinden çok az düşük olarak gözlenmiş ve son olarak yüksek güvenirlik (iç tutarlılık) katsayıları elde edilmiştir. ÇALIŞMA EL Sahte Karşılaştırma Enformasyonu ve Kişilerin Sosyal Karşılaştırma Tercihleri Bu çalışma, `karşılaştırma yönelimi`, `tehdif ' ve `rekabet` in bireylerin yaptıkları sosyal karşılaştırmaların miktarı, yönü ve teşhis edicilik düzeyi üzerindeki etkilerini incelemek üzere hazırlanmış bir laboratuar deneyidir (N=87). Sonuçlar, karşılaştırma yönelimi yüksek olan katılımcıların, düşük olanlara göre deneyci tarafından sağlanmış olan karşılaştırma enformasyonunu daha fazla kullandıklarım göstermektedir. Ayrıca tehdit katılımcıların karşılaştırmaya girme yönü (aşağı veya yukarı) üzerinde etkili olurken, rekabet ise teşhis edici karşılaştırmalara ilgiyi artırır görünmektedir. ÇALIŞMA m. Ortalamanın Üzerinde Olma Etkisi ve Akademik Yetenek Bu çalışmada, üniversite öğrencileri kendi akademik yeteneklerini sınıflanndaki diğer arkadaşlarına göre, %0 ile %100 arasında değişen bir ölçekte değerlendirmişlerdir. Sonuçlar, katılımcıların %70'inin kendilerim en başardı %30'luk dilime koyduklarına işaret etmektedir. Bu etki benlik saygısı yüksek olanlarda daha da belirgin hale gelmektedir. ÇALIŞMA IV. Sosyal Karşılaştırma, Farklılığı Azaltma ve Engelli Çocukların Anneleri Bu çalışmada, 61 engelli çocuk annesinden çocuklarını, bazı önemli boyutlarda, aynı özel eğitim merkezine devam eden diğer çocuklara göre değerlendirmeleri istenmiştir. Ayrıca bu annelere herhangi bir ailenin engelli bir çocuğa sahip olma olasılığının onlara göre ne kadar olduğu sorulmuştur. Sonuçlar, annelerin aşağı doğru karşılaştırmalar yapma eğiliminde olduklarım ancak diğer annelerle ilişki tercihlerinin ise yukarı doğru bir yön arz ettiğini göstermiştir. Yine bu kişiler engelli bir çocuğa sahip olma yaygınlığını abartılı derecede yüksek olarak algılamaktadırlar. Bulgular aşağı doğru değerlendirme-yukan doğru ilişki tercihi modelini ve farklılık azaltma yaklaşımım destekler niteliktedir.

One of the basic principles of Downward Comparison Theory (Wills, 1981) is to claim that `persons can increase their subjective well-being through comparison with a less fortunate other`. Research departed from this perspective in social psychology over last two decades has demonstrated that people often prefer to compare themselves favorably and that social comparisons may serve the need for positive self-evaluation as well as the need for accurate self-assessment. The core effort of the social comparison research throughout the 80's and 90's was to refine the knowledge of `positive self- evaluation` or `biased comparisons` phenomenon. This trend is going on today with additional interests on the facts that `individual differences on comparison preferences` and `comparisons in the real life conditions`. In the current study, we designed a series of research to investigate two basic problems in various Turkish samples: 1. How `the need for positive self-evaluation` works in various Turkish samples with reference to the processes of `downward comparison`, `above average effect` and `deviance reduction`. 2. Is Gibbons and Buunk's (1999) individual differences model valid for the Turkish people and how is the psychometric properties of comparison orientation scales (INCOM, UCS and DCS) developed by the authors. STUDY 1. Psychometric Properties of Comparison Orientation Scales (INCOM, UCS, DCS) in Turkish Sample This study was designed to investigate whether the Comparison Orientation Scales by Gibbons and Buunk (1999) and their `individual differences model` is valid for the Turkish people. A translation validation study was conducted on a sample of 121 university students. Results show high correlation scores between Turkish and English forms. Then INCOM, UCS and DCS were administered to the larger sample of university students (N=404) with variety of related measures. These criterion validity measures were Self-esteem, Depression, State Anxiety, Trait Anxiety, Big Five Personality Inventory (Neuroticism, Extraversion, Agreeableness, Conscientiousness, Opennes subscales) and Social Support. Results showed high and almost the same validation scores with related literature. Factor structure was also exactly the same with literature. Scale means were slightly lower than the Western samples as expected. Finally, all of the scales showed high and almost the same reliability (internal consistency) scores with the related literature. STUDY H. Bogus Comparison Feedback and Social Comparison Preferences This was an experimental laboratory study (N=87), designed to examine the effects of `comparison orientation`, `threat` and `competition` on the amount, direction and diagnosticity of comparisons. Results showed that participants high in CO compare themselves much more than low CO counterparts. Threat was efficient on the direction of comparisons (up or dawn). People seems to give more importance the diagnosticity of comparison information in the competitive experimental condition. STUDY DDL Above Average Effect and Perception of Academic Ability m this study, university undergraduates rated their academic ability with respect to their classmates. It was found that 50% of the participants placed themselves in the slice of the highest 30% of the distribution. That effect increased for the higher levels of self-esteem. STUDY IV. Social Comparison, Deviance Reduction and Mothers of the Disabled Children 61 Mothers of disabled children rated their child on some dimensions with respect to other children attending the same special education center. They also estimated the possibility of having a disabled child for any family. Results indicated that the mothers tended to make downward comparisons but preferred upward contacts with other mothers. They also overestimated the prevalence of having disabled child. These findings support the downward evaluation-upward affiliation model and deviance reduction approach.