Sultanhanı yöresi düz dokuma yaygıları

Abstract

Dokuma sanatı insanoğlu için her zaman ilgi çekici olmuştur. Dokumacılık için ilk örnekler ise, doğada bulunan hayvanların yünlerinin kullanılmasıyla dokunmuştur.Hayvan postu yerine dokumanın kullanılması ise, sanatsal yaratıcılığın göstergesidir. Çatalhöyük'te ele geçirilen bez parçaları dokumacılık tarihinin ne kadar eskilere dayandığını bizlere göstermektedir. Türklerde kaynağını başta Orta Asya'dan almak üzere, Anadolu, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı Döneminden alan düz dokumalarımız günümüze kadar gelerek değerini korumuştur. Düğümlü halı dışında kalan, enine ve dikey, iki veya daha fazla iplik grubunun birbiri arasından farklı şekillerde geçirilmesi ile ortaya çıkan ürüne düz dokuma yaygı denilmektedir. Aksaray Sultanhanı yöresi heybe, çuval, tuzluk, beşik örnekleriyle çalışmamıza konu olmuştur. Örnekler, katalog bölümünde tasniflenmiş, fotoğrafları, çizimleri gösterilmiş ve ayrıntılı bilgileri verilmiştir.Çalışmanın giriş bölümünde; araştırmanın amacı ve önemi, kapsamı, yöntemi, konu ile ilgili yayın ve araştırmalar, ikinci bölümde; dokuma ve düz dokuma yaygının tanımı, dokuma ve düz yaygının tarihsel süreç içerisinde gelişimi, düz dokumaların dönemsel kaynakları, Türk El Dokumacılığında yanış (motif), boya-boyarmadde ve mordanlar ile ilgili bilgiler, üçüncü bölümde; Sultanhanının tarihçe, coğrafi konum, nüfus, ekonomik bilgilerinin yanı sıra, dokumanın ham madde, teknik, yapım aşamaları, çeşitleri, kullanım alanları gibi bilgilerin elde edildiği Sultansaray kurumundan bahsedilmektedir. Ardından katalog, değerlendirme ve sonuç, bibliyografya ve ek yer almaktadır.Anahtar kelimeler: heybe, dokuma, yaygı, çuval, tuzluk, beşik.

The art of weaving is of interest to people. The first examples of the textile industry are woven by using the wool of animals found in nature. The use of weaving instead of animal hide is indicative of the artistic work. The rugs found in Çatalhöyük shows us that weaving dates back to ancient times. Our flat weaving notably takes its source from Central Asia. In addition our flat weaving takes its source from Anatolian, Seljukians, period of principalities, Ottoman and it has maintained its value by coming to the present. The product that emerges by passing the transverse and vertical, two or more yarns from each other in different ways and staying out of knotted carpets, is named as flat woven beam.Aksaray Sultanhanı region, hosting a plurality of swatches, has been subject of our work with examples of saddlebag, sack, salt cellar, cradle. The examples were classfied in the catolog section, photos, drawings shown and detailed information was given.In the login of the study; the purpose of the research and importance, scope, methodology, publications and research on the subject,in the second part of the study; the definition of weaving and flat woven beam, in the historical of development, periodic flat weaving sources, motif in Turkish hand weaving, about dyestuffs and dye mordants, in the third part of the study; when the Sultanhans history, geopraphical location, population, as well as the economic information raw material weaving, technical, contruction, types, which are mentioned areas such as information obtained from merial institutions. Behind catolog, evaluation and conclusion, bibliography and add take place.Key words: saddlebag, textile, groundcloth, sack, salt cellar, cradle.