Tralleis nekropolisi buluntuları ışığında Hellenistik ve Roma Dönemi seramiği

Abstract

Aydın ili sınırları içinde Kestane Dağı (Messogis) eteklerinde, Tabakhane Çayı'nın (Eudon) Büyük Menderes nehrine birleştiği yerde kurulmuş olan antik Tralleis Karia Bölgesi'nin en önemli kentleri arasında sayıhr. Tralleis'in Argosiular ve Thrakiah bazı Trailer tarafindan kurulduğu ve ismini buradan aldığı söylenir. Antik çağda kentin tarihi Aphrodisiaslı Apollonios ve Koptoslu Christodoros tarafindan iki kere yazılmıştır. Kentin Hellenistik dönemden önceye giden tarihi üzerine fezla büghi olmamakla birlikte, son yıllarda yapılan kazıların yeni bilgiler ekleyeceği kanısındayız. Antik Tralleis kentine 19. yüzyıl sonunda birçok Avrupalı araştırmacının geldiği bilinir. Ch. Texier, Ch. Fellows, O. Rayet-A. Thomas bunlardan birkaçıdır. İlk resmi kazı 1888'de C. Humarın ve W. Dörpfeld tarafindan tiyatro ve yakınlarında yapılmıştır. 1889 depreminden sonra verilen izinle evlerin onaranında antik kalıntılardan yararlanılmıştır. 1902 ve 1903'te Halil Ethem Bey tiyatro, stoa ve bazilikada yapılan kazılarda zengin heykeltraşlık eserleri ele geçirir. Uzun süre kazı yapılmayan Tralleis'ta 1996'da bilimsel kazılar Adnan Menderes Üniversitesi tarafindan yeniden başlatılır. Tezimizin konusunu 1968'li yıllardan başlayıp 1992 'ye dek Aydın Merkez'de yapılan kazılarda mezarlarda bulunan eserler oluşturur. Çakşmamızdaki amaç bugüne dek üzerinde fezla araştırma yapılmamış olan bu önemli Karia kenti Tralleis Nekropolisi'nin yaydım sınırlarım belirlemek ve özellikle gömü biçimleri, gömü geleneklerini saptayabilmek ve mezarlardan gelen seramik, cam eserlerin tipolojisi ve kronolojisini kurabilmektir. Ele geçen eserler arasında sekiz tip kandil belirlenmiştir: Ephesos tip, kalp burunlu tip, volütlü tip, kulaklı tip, U burunlu tip, açısal burunlu tip, yuvarlak burunlu tip ve Geç Roma dönemine ait kandiller. Unguentaria, iğ biçimli ve küresel tip olmak üzere iki sınıik ayrılır. Urnalann yam sıra çok çeşitli tipte kaplar ele geçmiştir. Bunların neredeyse tamamının Tralleis'te üretildiklerini söylemek olasıdır. Ayrıca kuvvetli şekilde İtalya etkisi gösterdikleri açıktır. Bu etkinin, özellikle Roma dönemindeki siyasi olaylardan kaynaklandığım söyleyebiliriz.

Tralleis, one of the most important Karian cities, is located at the foot of the ancient Mount of Messogis and near the river Maiandros. It is thought to be founded by he Argives, Thracian Tralleians and it is stated that the name of Tralleis orgined from its founders. Ancient writers, such as Apollonios of Aphrodisias and Christodoros mentioned the history of Tralleis in their works. At the turn of the nineteenth century, a number of Euorepean travellers visited the Tralleis. Some of these are C. Fellows, C. Texier, O. Rayet and A. Thomas. In 1888, C. Humann and W. Dörpfeld had begun the first official excavation in Tralleis. After the earthquake 1889, residents in Aydın used extensively ancient ruins of Tralleis to repair and reconstruct their houses. In 1902 and 1903 Halil Ethem started to excavate the theatre, stoa and basilika areas and found new sculptures. Until the 1996, no scientific excavation took place in Tralleis. In this study, the efforts were directed to the Hellenistic and Roman terracotta and glass findings which came from the graves of Necropolis of Tralleis excavated by the Aydın Museum between 1968-1992 years. These graves contains a lot of terracotta and glass unguentaria, urnae, incurved and outcurved rim bowls, pointed bowls, amphoriskoi, kantharoi, skyphoi, plates found in Tralleis. This study strongly argues that these materials are produced in Tralleis and they show the effects of Italian workshops.