109 Numaralı Mühimme Defteri`nin transkripsiyonu ve değerlendirmesi

Abstract

Osmanlı Devleti 'nin merkez teşkilatının en üst yönetim organı Divân-ı Hümâyûn'dur. Burada alınan kararların kaydedildiği `Mühimme Defterleri`, Osmanlı tarihi açısından çok önemli bir konuma sahiptir. İncelediğimiz 109 Numaralı Mühimme Defteri, 1697 tarihli olup, II. Mustafa (1695-1703) dönemine aittir. Bu defter, XVII. yüzyıl sonlarında Osmanlı Devleti 'nin iktisadî, sosyal, askerî ve idarî durumu hakkında önemli bilgiler içermektedir. Çalışmamız, defterin yeni harflere çevrilmesi ve tahlil edilmesinden meydana gelmektedir. Defter şekil ve muhteva özellikleri açısından tahlil edilmiştir. Şekil açısından incelenirken, defterin fiziksel durumu, diplomatik ve teknik özellikleri hakkında bilgiler verilmiş; muhteva kısmmda ise, hükümler içeriklerine göre konularına ayrılarak değerlendirilmiştir. 109 Numaralı Mühimme Defteri 'nde eşkıyalık hareketleri, Macar seferi, suiistimaller, sahtecilik, kalpazanlık, vakıf, imar, çingeneler, gayr-i müslimler ve kiliseye ait çeşitli konularda hükümler bulunmaktadır. Çalışmamızda genel olarak Mühimme Defterleri hakkında bilgiler de verilmiştir. Ayrıca çalışmamızın ilgili araştırmacılara daha yararlı olabilmesi için yeni harflere çevrilen hükümlerin Özetleri hazırlanarak, çeviriye esas olan belgelerin fotokopileri eklenmiştir. i

Divân-ı Hümâyûn is the most important organ of the Ottoman Central Organization; and the Mühimme Books, in which the decisions taken by Divân-ı Hümâyûn were registered, are very important in terms of the Ottoman history. Nr. 109 Mühimme Book, which is dated 1697 and we are working on, belongs to the period of Mustafa II (1695-1703). It gives us important information about social, economic, military and political conditions of the Ottoman Empire. Our study consists of the transcription and evaluation of Nr. 109 Mühimme Book. This book was analized in terms of style and content. In the stylistic analysis, the physical, diplomatic and technical features of this book have been studied while the commands have been classified according to their contents and evaluated in the content analysis. Various commands about the brigandage, campaign of Hungary, abuse, falsification, conterfeiting, waqf, reconstruction, gipsies, non-muslims and the church can be seen in the Nr. 109 Mühimme Book. In our study, general information about the Mühimme Books were also given. Summaries of the commands, which had been translated into modern Turkish, and a copy of the book are also given for those who would like to make use of our study.