Antik Çağ`dan günümüze Türkiye`de sinagog mimarisi

Abstract

Antik Çağdan Günümüze Türkiye'de Sinagog Mimarisi başlıklı Yüksek Lisans tez çalışmamız dahilinde 13 değişik ilde toplam 49 yapı incelenmiş, plan-kroki ve fotoğraflarla belgeleme çalışması yapılmıştır. Bu yapıların bir kısmı halen ibadete açıktır. Bir grup metruk ve harabe halindedir. Diğerleri ise işlev değiştirmiş ve işyeri olarak kullanılmaktadır. İncelediğimiz yapıların dördü Geç Antik/Erken Bizans Dönemine, büyük çoğunluğu Geç Osmanlı Dönemine tarihlenmektedir. Cumhuriyet Dönemine örnek teşkil etmesi amacıyla dört yapı kataloga dahil edilmiştir. Yapılan çalışma sonucu, erişilebilen örnekler dahilinde Türkiye sinagogları için bir plan tipolojisi önerilmiştir. Tipolojimize göre Türkiye'deki yapıları basit dörtgen mekanlar, bazilikalar ve merkezi planlılar olarak üç ana gruba ayırdık. Ayrıca bu grupları da üst Örtüleri ve ehalin konumuna göre alt gruplara ayırdık. Örneklerimiz arasında Bursa sinagogları hem teva biçimleri hem de iki tevali şemalarıyla üniktir; bazilika plan şeması Antik Çağdan 20. yüzyıla kadar sevilerek kullanılmıştır; merkezi plan şeması ise çeşitli varyasyonlarla varlığını sürdürmüştür.

Within the scope of our master's dissertation titled `Synagogue Architecture in Turkey from Antiquity to the Present, 49 structures spreading over 13 provinces were visited, their sketch plan or plan to the scale have been drawn and their pictures have been taken. Some of these structures are still open for worship whereas others are in ruins or changed function and have become workshops etc. Four of the structures date back to the Late Antique/ Early Byzantine Period while the majority belong to the Late Ottoman Era. In order to constitute examples, four structures from the Republic Era have been taken into our catalog. As a conclusion, a plan typology based on the structures that could have been studied has been suggested for the synagogues in Turkey. As per our typology, the synagogues of Turkey are categorised into three main groups as simple quadrangular structures, basilicas, and centrally planned structures. These main groups are further subdivided according to the superstructures and the location of the holy ark. The synagogues of Bursa are unique examples with their bimah designs and double bimahs; basilicas have been favourite from Antiquity to the 20th century; and the centrally planned type has survived with variations.