Tatar Türkçesinde cümle

Abstract

ÖZET Türkçenin kuzey-batı ( Kıpçak ) koluna dahil edilen Tatar Türkçesi, bugün Kazan merkez olmak üzere İdil-Ural bölgesinde ve Kırım'da konuşulmaktadır. Biz İdil-Ural bölgesinde konuşulan Kazan Tatar Türkçesini cümle unsurları ve cümle çeşitleri bakımından inceledik. Çalışmamızda Türkiye Türkçesiyle Tatar Türkçesini sentaks bakımından karşılaştırmayı amaçladık. Kökleri aynı olan bu iki yazı dili arasında cümle bilgisi bakımından ne tür benzerlikler ya da farklılıklar bulunduğunu tespit etmeye çalıştık. Çalışmamız üç ana bölümden oluşuyor : a. Giriş b. İnceleme c. Sonuç. a. Giriş. Bu bölümde ilk olarak Tatar kelimesi ve Tatar Türkleri ile ilgili tarihî bilgi verildi. Daha sonra, Tatar edebiyatı ve dilinin gelişimine değinildi. Son olarak Tatar Türkçesi üzerinde yapılan sentaks araştırmaları ile ilgili bibliyografik bilgi verildi. b. İnceleme. Bu bölümde Tatar Türkçesinde cümle konusu ele alındı. Cümle iki ana başlık altında incelendi : 1. Cümle unsurları 2. Cümle türleri. Cümle unsurları bölümünde ilk olarak, araştırmacılar m yaptığı cümle tanımları değerlendirildi. Bunun ardından, cümle unsurları Tatar Türkçesiyle yazılmış eserlerden alınan cümle örnekleri yardımıyla açıklandı. Cümle türleri bölümünde Tatar Türkçesindeki cümleler dört farklı kritere göre sınıflandırıldı. Cümleler yapılarına, yüklemlerinin kelime çeşidine, yüklemlerinin cümledeki yerine ve son olarak da anlamlarına göre incelendi. c. Sonuç. Çalışmamızın üçüncü bölümü olan sonuçta Türkiye Türkçesi ve Tatar Türkçesi sentaks özellikleri bakımından karşılaştırıldı. Bu karşılaştırmada Tatar ve Türkiye gramerciliği arasındaki farklı yaklaşımlar da değerlendirildi.

ABSTRACT The subject of our dissertation is syntax of Tatar Turkish belongs to the north-western branch ( called also the Kıpçak branch ) of Turkish language. Tatar Turkish is spoken in İdil-Ural region and Crimea. We studied the clause elements and types of the Kazan Tatar Turkish spoken in İdil-Ural region. Our aim was the comparision of Turkey Turkish and Tatar Turkish. We tried to determine the similarities and differences between these two written languages derived from one source. The dissertation consists of three main parts : a. introduction b. Study c. Conclusion. a. introduction. İn this part, firstly a historical information about the word `Tatar ` and Tatar Turks was given. After that, the development of Tatar language and literature was mentioned. İn the last section of introduction, bibliographical details about Tatar syntax were given. b. Study. This part contains a syntactic research about Tatar Turkish. İn this part, clauses were studied in two titles : 1. Clause and its elements 2. Clause types. İn clause and its elements section, after giving some clause definitions, clause elements were explained with examples taken from texts written in Tatar Turkish. İn clause types section, clauses were classified according to four criterions. The first criterion in this classification is the structural pecularity. The second criterion is the part of speech of predicate. The third criterion is the place of predicate in clause. The last crieterion is semantic pecularity. c. Conclusion. İn the last part of our dissertation, Turkey Turkish and Tatar Turkish were compared from the point of view of syntactic characteristics. İn this comparision, different approaches between Tatar and Turkey linguists were also kept in mind.