Kırgız mizahı ve mizah tipleri

Abstract

ÖZET Mizah konusu, bütün toplumların günlük hayatlarında çok önemli yer tutar. Bazı Batılı araştırmacılar mizah kavramı üzerinde çalışmışlar, mizahın kaynağı, tabiatı gibi çeşitli konularda araştırmalar, incelemeler yayınlamışlardır. Gülme kavramı da, aynı şekilde, pek çok bilim dalı için önemli bir konu olmuştur. Bugün gülme konusunda ileri sürülen teoriler ve bu teorilere bağlı metotların çokluğu, konunun ne kadar önemli ve karmaşık olduğunu göstermektedir. Çalışmamızda mizahın mahiyeti, çeşitleri ve teorileri üzerinde durulmuş, ulaşılabilen kaynaklar taranarak bilgi verilmiş, daha sonra bu teorilerden hareket edilerek Cooşbay, Kökötöy, Aydaraalı, Karaçunak, Kuyruçuk, Beknazar ve Şarşen gibi Kırgız sahasındaki belli tipler hakkında genişçe tanıtılmış ve ilgili metinler tahlil edilmiştir. Kırgız Halk Edebiyatı'nda mizah tiplerinin bir kısmı sadece belli bir yöreye aittir. Ancak Nasreddin Hoca ve Aldar Köse gibi mizah tipleri ise sadece Kırgızistan da değil, diğer Türk boylarında da görülen ortak değerlerdir. Bugün Kırgızistan'da `Apendi` adıyla karşımıza çıkan Nasreddin Hoca'nın fıkraları ile Anadolu sahasındaki Nasreddin Hoca'nın fıkraları arasında gerek tema gerek anlatım ve gerekse üslûp açılarından büyük benzerlikler vardır. Biz bu açıdan Kırgızistan'daki 157 Apendi fıkrasını metin olarak verdik. Sonuçta Anadolu ve Kırgızistan'daki fıkraların benzer olduklarını, Kırgız ve Anadolu insanının aynı mizahî anlayışa sahip olduklarını gördük. Türk dünyasının diğer coğrafyasındaki mizah tipleri ve anonim fıkralar da, Türklerin aynı olaylar karşısında, aynı tepkiyi gösterdiklerini en açık biçimde ortaya koymaktadır. Çalışmamızın en önemli amacı bunu ispat etmekti. Biz en azından Anadolu ile Kırgızistan'da bunun böyle olduğunu gösterdiğimiz inancındayız.

ABSTRACT Humor plays a very important role in the everyday lives all societies. Some western researchers have studied the concept of humour and they have published there studies on various topics, as the source and nature of humor. Similarly, the concept of laughter has been an important subject for many branches of science. Today, most of the theories and methods related to these theories set forth on the subject of laughter show how important and complex the subject is. In our study, there has been a focus on the nature, sorts and theories of humor, information has been provided by scanning the available sources and later on, starting from these theories, broad information is given about certain types in Kyrgyzstan region, as Coosbay, Kökötöy, Aydaraali, Karacunak, Kuyrucuk, Beknazar and Şarşen and relevant text have been analyzed. Some of the types in Kyrgyz Folk Literature belong to a certain area only. However, humor types as Nasreddin Hoca and Aldar Köse are common values that are not only seen in Kyrgyzstan, but also in other Turkish people. There are great similarities in terms of theme, expression and style among the jores of Nasreddin Hoca, who is known under the name of `Apendi` today. Through this point of view, we have given the 157 Apendi jokes in Kyrgyzstan as a text. As a result, we have seen that the jokes in Anatolia and Kyrgyzstan are similar and that the Kyrgyz and the Anatolian people have the same understanding of humor. incili Çavuş the humorous works it is openly seen that Turks respond in the same. Way to the same events in the humor types and anonymous jokes of the other regions of the Turkish realm. The most important aim of our study was to prove this. We believe that we have at least proven that this is true in Anatolia and Kyrgyzstan.