Mirza Bala Mehmetzade`nin hayatı, faaliyetleri ve düşünceleri

Abstract

ÖZET Tarih, Türkiye'nin sınırlan dışında yaşayan Türk Soylu insanların başları her sıkıştığında kucak açan `sığınakları- son yurtları` olduğunu kaydeder. Bağımsız Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti (1918- 1920)'nin Bolşevik'ler tarafından işgal edilmesiyle `Bağımsızlık` Önderleri ülke dışına çıkmak zorunda kalmışlardır. Mirza Bala Mehmedzade ilk zamanlar Azerbaycan'da Müsavat Partisi Gizli İstiklal Komitesi' nin Rehberliğini de yapmıştır. Bolşevik'lerin baskısı sonucu önce İran'a oradan da Türkiye'ye gelmiştir. Azerbaycan Bağımsızlık hareketi uğrunda dergi ve gazetelerde binin üzerinde makaleler yayınlamıştır. Ayrıca yayınladığı kitaplarda, Azerbaycan Kültürüne ışık vermiş. Bağımsızlık Hareketinin bir ideologu durumuna yükselmiştir.. Mirza Bala Mehmetzade'nin hayatı, eserleri, faaliyetleri adlı bu çalışmamızda onun sosyal kültürel ve siyasi düşünleri ile yaşadığı dönemlerde Rus esiri milletlerin, Azerbaycan ve Türkiye'nin önemli meselelerine dair ortaya koyduğu görüşleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Kitaplarının yam sıra Yeni Kafkasya, Odlu Yurd, Azeri Türk, Kurtuluş, Azerbaycan Yurt Bilgisi, Azerbaycan kültür Dergisi, Dergi, Tanin, Tasvir, Bildiriş, Cumhuriyet ve Milliyet gibi yaym organlarında yer alan makalelerinin tamamı derlenerek bibligyoğrafyası çıkarılmıştır. Liberal Batı tarzı Demokrasi görüşlerinin yanmda akılcı bir Türkçülüğü de benimseyen Mirza Bala, Sovyet Komünizminin uyguladığı zulümleri sistemli bir şekilde Batıya aktarmıştır. Almanya'da ki Sovyetler Birliğini Öğrenme Enstitüsü'nün Direktörlüğüne kadar yükselmiş, Enstitü' nün yayın orgam olan Dergi mecmuasmda baş yazarlıkta yapmıştır. Müsavat Partisi Genel Baskınlığı görevini de yürüten Mirza Bala dil, edebiyat, kültür ve sanatta milliği savunmuştur. Atatürk'ün kurduğu Türkiye'yi Türk dünyasına örnek gösteren Mirza Bala daha 1927 yılında yazdığı Ermeniler ve İran isimli kitabıyla, Türk Dünyası'nın Milli Problerine dikkat çekmiştir.

ABSTRACT History denotes Turkey is a shelter the last country to except the Turk who live out of Turkey that are in danger. When the `Independent Azerbaycan Democratic Republic was under military occupation by the Bolşevik' s all the ` Independants` had to leave the country. At the beginning, in Azerbaycan Mirza Bala Mehmedzade was assisting the Party of Müsavat' s secret independence comitee. As result of the Solsevik pressure they first went to Iran and then moved to Turkey. For the sake of their independance they have published over there and articles in the press. In addition to that he has also shown the way to the culture of Azerbaycan with his publications, and become idle fr the Movement for independence Our project named `The life, publications and activities of Mirza Bala Mehmetzade` captives has tried to find out his (opinions) the important problems of Azerbaycan, Turkey and Nations that are captured by Ruosions and his social culture and politic beliers. Apart from his book all his articles published in Yeni Kafkasya, Odlu Yurd, Azeri Türk, Independence Knowledge ofAzerbaycan Culture Magazine, Tanin, Description, Declaration, Pupullic and Nationality have been collected to write his biography. Mirza Bala who are excepted the ideas of the Democratic Style of the Eastern Liberalizm and the logical Turkism has transferred the violence done by the Russian communism to the Eastern world. He has been prometed to the Directory of the Russian Teaching Institute in Germany and also become the head writer to the publication brought out by the Institute. Mirza Bala who has tadea over the presidenty of the Party of Müsavat has stoad up for the nationalism in Language, Literature, culture and arts. Mirza Bala who has shown Turkey, established by Atatürk as a sample amongs the Turkish Nations, has drawn attention to the national Problems of the Turkish world with the book written in 1927 named Armenia and İran. 40P- ff**