Geçmişten günümüze büzürk makamı

Abstract

TÜRKÇE ABSTRAK (en fazla 250 sözcük ): ( TÜBİTAK / TURDOK'un Abstrakt Hazırlama Kılavuzunu kullanınız.) Bu çalışmada geçmişten günümüze Büzürk makamı incelenmiştir. Büzürk Farsça `Büyük, ferah, erişkin` anlamındadır. Kim tarafından oluşturulduğu bilinmeyen bu makam bileşik bir makamdır. Türk musikisi kuramcılarının birbirinden yalan ifadelerle açıkladığı bu makam, bir makam ve buna eklenen dörtlü, beşlilerden meydana gelmiştir. Bu kuramcılardan Yılmaz ÖZTUNA ve İsmail Hakkı ÖZKAN makamın Hüseyni perdesinde Hüseyni beşlisi, Dügâhta Buselik makamı veya beşlisi ve Rast perdesinde Çargâh beşlisinin birleşmesinden oluştuğu konusunda hemfikirdirler. Ancak Yılmaz ÖZTUNA Suphi EZGİ'nin makamın bileşimini ; Hüseyni Aşiran perdesindeki Buselik dizisine `Ruhnüvaz` ismini bizzat vererek, Ruhnüvaz + Çargah +Mahur şeklinde ifade ettiğini yazmaktadır. Ruhnüvaz yerindeki Buselik makamından yeni ve farklı bir özelliği olmayan, isim koyma endişesi ile türetilmiş bir makamdır. İki konu önemlidir. Hid; çevirisini yaptığım 8 eserin Çargâh beşlisiyle değilde Nikriz beşlisiyle karar vermesidir. Diğeri ise, kuramcılann iddia ettiği H. Aşirandaki Buselik dizisi yerine Hüseyni perdesindeki Hüseyni beşlisinin simetrik olarak kullanıldığı gerçeğidir. Çünkü donanımdaki fa bakiye diyezi (eviç ) haricinde söz konusu dizi için fa natürel (Acem ) perdesi önüne hiçbir değiştirme işareti konulmamıştır. Büairk makamının günümüzdeki icracılarından Prof. Dr. Alaaddin YAVAŞÇA' da benimle hemfikirdir. Ayrıca H. Saadettin AREL `Türk Musikisi Nazariyatı Dersleri` adlı eserinde H.Aşirandaki sözkonusu Buselik makamı dizisinden hiç bahsetmeyerek bu düşünceme bir başka delil olmuştur. Büzürk Makamından günümüze az sayıda eser ulaşabilmiştir. Çalışmam içerisinde 16 eserin çeviri yazımları yanında 10 eserin orjinali de yer almaktadır. Eserlerin ezgüendirilmesinde Nevada Buselik, Çargâhta Çargâh, Dügâhta buselik, bestekarların hemfikir olduğu çeşnilerdir. Ancak baza bestekârlar ana dizide yer almayan Dügâhta Hicaz, Segahta Segah ve Müstear gibi çeşnileri de kullanmışlardır. Büzürk Makamındaki eserlerde 11 ayrı usûl kullanılmış, çoğunlukla Aksak usûlüne yer verilmiştir. Aynca Ağır Evfer, Türk Aksağı ve Devr-i Turan usûllerinin ikinci mertebeleri kullanılmıştır.

İNGİLİZCE ABSTRAKT (En fazla 250 sözcük ) In this study the `Büzürk Makamı` is examined from past to present. `Büzürk` means `big, huge, mature` in Persian. This makam is a joint makam and it's creator is unknown in other words it can be said that it is anonymous. This makam, Which is explained in similar ways by different classical Turkish music theoreticians, is constructed by joining a `makam` and different quarteds and five folds. Some of these theoreticians, like Yılmaz Öztuna, İ. Hakkı Özkan share the same opinion that, this makam is a merge of the makam of Buselik or the Buselik fivefold ( which is a scale containing five notes on the Dügâh pitch), the Hüseyni fivefold on the Hüseyni pitch, the Buselik fivefold on the H. Aşiran pitch and the Çargah fivefold on the Rast pitch. However, Yılmaz Öztuna has written in his book that Suphi Ezgi' s definition of Büzürk is as a merge of Ruhnüvaz, Çargâh and Mahur. Ruhnüvaz is a name Which he gave to the makam`Buselik` on the H. Aşiran pitch, Which is exactly the same as the `Buselik` on the Dügâh pitch. The only reason for this, in my opinion, is nothing but his ambition. Of being a`name father`. During my study I noticed two issues which have to be underlined. The first of these importand points is that the final melodies of eight of compositions Which I examined, is to be the Eksik Nikriz quarted and not the Çargâh fivefold as it is in the rest. The second point consideres a common opinion of the theoreticians mentional above, Which I belive is for from being correct. As I have explained above they belive that the makam`Büzürk contains a buselik scale on the H Aşiran pitch. It is well know that such a scale should have a characteristic `Gevest`pitch. None of the composition I have examined contain this pitch. My opinion on this subject is that instead of the Buselik scale, the Hüseyni fivefold on the Hüseyni pitch is symetrically used on the H. Aşiran pitch. Prof. Dr. Alaaddin Yavaşça, Who is a recoqnized authority in Turkish music and one of the few recent compositors using `Büzürk`, shares and one of the few recent compositors using Büzürk`, shares and supports this opinion as well. Unfortunately we have only a few compositions in Büzürk in hand. Only ten out of sixteen examined compositions were originally in Ottoman language and notation, and the rest were only translations. When during variations on Büzürk, Buselik on the Neva pitch, Çargâh on the Çargâh pitch and Buselik on the Dügâh pitch are the ones which the compositors all agreed. However, some compositors prefered to use Hicaz on the Dügâh pitch, Segah on the Segah pitch, Müstear on the Segah pitch Which are not contained the main scale. Within this study, besides their melodies, the rhythmic patterns of the opus products of Büzürk are also examined. The melodies are based on 11 different rhythmic patterns and mostly on Aksak. Also some second level rhythmic patterns like Ağır Evfer, Türk Aksağı and Devr-i Turan take place. «jsssss^3^