Türk magazin gazeteciliğinde kullanılan fotoğraflarda etik sorunu

Abstract

ÖZET Kapitalist medya sisteminde magazin haberlerinin hayati önemi vardır. Çünkü bu haberler okurun ilgisini çekmekte ve dolayısıyla gazeteleri sattırmakta; televizyon kanallarının izlenme oranını (raiting) arttırmaktadır. Ancak magazin haberlerini üreten magazin gazetecilerinin ve paparazzilerin sosyal sorumluluk anlayışına uygun davranmadıkları görülmektedir. Magazin gazeteciliğinin etik ilkeler bağlamında en problemli alan olduğu görülmektedir. Magazin gazetecileri ve paparazziler habere konu olan insanların kişilik haklarına rahatlıkla saldırabilmekte ve rekabet uğruna özel alanlarına müdahale etmektedirler. Oysa özel hayata ancak `kamu yararı` kıstası söz konusuysa müdahale edilebilir. Türk basın mevzuatında paparazziler ve basın fotoğrafçıları için özel hukuki ve etik düzenlemelerin olmadığını sadece var olan Basın Meslek İlkelerine ve Gazetecilik Hak ve Sorumluluk Bildirgesine tüm gazetecilerin uyması gerektiği görülmüştür. Oysa bu meslek grubu için özel ilkelerin yapılandırılması gerekmektedir. Burada sansürden söz edilmemektedir. Etik ilkelerin yasal bir yaptırım gücü zaten yoktur. Kastedilen bu mesleği seçecek kişilerin otokontrol oluşturmalarını sağlayacak ilkelerdir. Ayrıca magazin gazeteciliğine dair meslek etiği ilkelerinin iletişim fakültelerinde okuyan Öğrencilere en iyi şekilde verilmesi ve bu ilkelerin içselleştirilmeleri gerekmektedir. Çalışmamızda B ivin s' in beş basamaklı modeli örnek alınarak etik çözümleme yapılmıştır. Birinci basamakta haber detaylı biçimde anlatılmış, ikinci basamakta etik yol ortaya konmuştur. Yani haber, Kant'ın görev ahlâkı (deontoloji) ve Stuart Mill'in faydacılık kuramına (utilitarism) uyup uymadığı tartışılmıştır. Üçüncü basamakta ise haberin hangi etik ilkelere uyduğu/uymadığı gözler önüne serilmiştir. Bunun için kıstas olarak `Basın Meslek İlkeleri` ile `Gazetecilik Hak ve Sorumlulukları Bildirgesi` ele alınmıştır. Bu iki hukuki düzenleme şu anda gazetecilerin mesleklerini yerine getirirken uymaları gereken düzenlemelerdir. Dördüncü basamakta hem etik hem de hukuki bağlamda haber irdelenmiştir. Son basamakta ise doğru davranış belirlenmiştir. Yani gazeteci bu haberi aslında nasıl fotoğraflamalıydı? Yani `ben olsaydım ne yapardım?` sorusuna yanıt verilmiştir. Bu değerlendirmeyle gazetecide etik değerler geliştirilmek istenmektedir.

ABSTRACT Magazine news is of great importance in the capitalist media system because these pieces of news draw the attention of the people and thus helps the newspaper sell more; and raises the rating for that television channel. But it has been observed that magazine journalists and paparazzis who produce the magazine news have not been acting as they should. Magazine journalists and paparazzis can easily attack the privasy of the people in question and interfere with their private domains in the name of competition. Since there are no special and particular regulatory articles for paparazzis and photo-journalists in the Turkish Press Law, it is accepted that the should obey the rules of already present Code of Practice and the Deleration of Rights and Responsibilities of Journalists. But it is necessary that particular principles for this career be restructured. What is meant here is not censor. And Code of Practice has no power of sanction. It is also requisite that Code of Practice shnould be taught to the students studying at the Faculty of Communication and these principles should be intimatised. In the current study, etnical analyses were made taking as a sample Bivin's five-step model. At the firs step, the news was given in detail, at the second step, ethic ways were brought about. That is, discussion was held whether it is commensurate with Kant's deontology and Stuart Mill's utilitarism. At the third step, however, we tried to display which ethical rule it fits to or not. As a benchmark for this, we chose `Code of Practice` and `Decleration of Rights and Responsibilities''. These two legal regulatiohns arfe the ones journalists should obey while they are practicing their career. At the fourth step, the news was examined in both ethical and legal terms. At the las step, the right behavior was determined. In fact, how should the photojournalist have phographed this piece of news? That is, answer was tried to be given to the question of `If I were him, what would I do?`. With these evaluations, ethical values were aimed to be developed for the journalists.