Abu`l-Hasan al-`Âmirî (Ö. 381/992)`nin hikmet anlayışı

Abstract

Bu çalışmada, klasik İslam düşünürlerinden biri olan Ebü'l-Hasan el-Âmirî'nin hikmet anlayışı incelenmiştir.Çalışma, giriş bölümü ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde hikmet kavramının sözlüklerdeki anlamı üzerinde durulmuş ve Kur'an-ı Kerîm, tefsir ve ilgili hadislerin bu kavrama yaklaşımı ele alınmıştır. Ayrıca hikmet ile felsefenin ilişkisi üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda Antik Yunan'da `philosophia` şeklinde kabul gören ve hikmet sevgisi anlamına gelen felsefenin, İslam dünyasında bizzat `sophia` yani hikmet/bilgelik anlamı şeklinde evrildiğine ve İslam felsefesinin genel karakteristiğine dikkat çekilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde ise Âmirî'nin hayatı ve eserleri üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ise Âmirî'nin hikmet anlayışı ele alınmıştır. Burada öncelikle hikmetle özdeşleştirilen Hermes figürü ele alınmış ve bunun akabinde Âmirî'nin hikmeti kendisine dayandırdığı Lokman Hakîm üzerinde durulmuştur. Bundan sonra Âmirî'nin hikmetin sütunları olarak kabul ettiği beş Antik Yunan filozofu (Empedokles, Pythagoras, Sokrates, Platon ve Aristoteles) Âmirî'nin görüşleri çerçevesinde ele alınmış ve buradan hareketle Âmirî'nin düşüncesindeki hakîm filozof anlayışı tespit edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra hikmete ulaşmada sırasıyla nefsin ve dinin rolleri üzerinde durulmuş ve son olarak hikmet-saadet ilişkisi ele alınarak çalışma sonlandırılmıştır.

In this thesis, view of wisdom is examined according to Abu'l-Hasan Al-'Âmirî who is considered one of the classical Islamic thinkers.The study consists of an introduction and two chapter. In the introduction, lexical meaning of the concept, wisdom, is examined and we have investigated how the Qu'ran, exegesis and related hadiths have dealth with the concept of wisdom. Moreover, the relationship between wisdom and. philosophy is emphasized. In this context, the philosophy which is often defined as `philosophia` in ancient Greece and which means love of wisdom, has been pointed out in the Islamic world itself as `sophia,` that is to say, wisdom/erudition, and this reality draws attention to the general character of Islamic philosophy. In the first chapter of the thesis, life and works of Âmirî is emphasized. In the second chapter, the understanding of wisdom was disccused according to Âmirî. In this context, the figure, Hermes, was primarily evaluated and this was followed by a discussion on Lokman Hakîm on wisdom. Moreover, five ancient Greek philosophers (Empedokles, Pythagoras, Socrates, Plato, and Aristotle), which Âmirî evaluated within the framework of Âmirî's views and from this point of view, we have put emphasis on how soul and religion play an important role to gain wisdom and finally, the study was completed after an evaluation on the relation between wisdom and felicity.