Gökkaya-borucu (Ortaköy/Aksaray) yöresi magmatik kayaların jeolojisi ve dinamik metamorfizma izleri

Abstract

Ekecik Dağı ve çevresinde topoğrafik olarak yüksek kotlarda Üst Kretase yaşlı gabrolar, gabroların altında daha düşük kotlarda Üst Kretase yaşlı granodiyorit, granit, alkali feldispat granit bileşimli magmatik kayalar yer alır. Literatürde intrüzif veya ofiyolit kökenli gabroların granitoidlerin üzerinde çatı taşı (roof pendant) konumlu olduğu ifade edilmiştir. Arazi ve ince kesit çalışmaları sonucunda Ekecik Dağı çevresinde dinamik metamorfizmayla oluşmuş kayaların varlığı belirlenmiştir. Stratigrafik ve yapısal olarak altta yer alan Gökkaya granodiyoriti ile üzerinde yer alan Ekecik gabrosu arasında milonit zonu gelişmiştir. Milonit zonu içerisinde düşük dereceli, düşük-orta dereceli ve orta dereceli milonit zonları yer alır. Milonitleşme ile gabro, granodiyorit, granit ve alkali feldispat granit gibi kayalarda milonit, ultra milonit türü kayalar ortaya çıkmıştır. Makaslamanın anlamını veren indikatörlerden merdiven basamağı mikroyapısı, C-C' mikroyapısı, makaslama bandı tipi parçalanmış porfiroklast mikroyapısı, aktinolit/hornblend balık mikroyapısı, foliasyon balık mikroyapısı, biyotit balık mikroyapısı, asimetrik kıvrım mikroyapısı gibi 'makaslama belirteçleri' tanımlanmıştır. Makaslama belirteçlerinin tamamı sağ yanal hareket yönünü işaret etmekte ve hareketin güneyden kuzeye doğru geliştiğini göstermektedir. Hareket yönünün izlerine Ekecik Dağı'nın güneyinde Aksaray ili kuzeyinde Hamamboğazı dere içerisinde de rastlanmaktadır. Hamamboğazı derede Paleozoyik yaşlı Tamadağ metamorfiti, Bozçaldağ metamorfiti ve Üst Kretase yerleşim yaşlı Akmezar ofiyoliti temel kayaları birbirleriyle tektonik dokanaklıdır. Güneye eğimli fay düzlemleri boyunca Akmezar ofiyoliti Tamadağ metamorfiti üzerine, Tamadağ metamorfiti de Bozçaldağ metamorfiti üzerine güneyden kuzeye doğru itilmiştir. Bu verilerden hareketle; Ekecik Dağı'nın yüksek kotlarında yer alan gabroların olasılıkla Geç Oligosen-Erken Miyosen dönemde güneyden kuzeye doğru taşınarak Gökkaya granodiyoriti üzerine allokton konumlu olarak yerleştiği ifade edilebilir.

The upper Cretaceous aged gabbros are located at the high elevations of the Ekecik Mountain. Under the gabbros, Upper Cretaceous aged granodiorite granite and alkali feldspar granite are outcrops at lower elevations. In the literature, it is stated that gabbros with intrusive or ophiolite origin are roof pendant on granitoids. As a result of terrain and thin section studies, the presence of rocks formed by dynamic metamorphism around Ekecik Mountain was determined. A mylonite was developed between the Gökkaya granodiorite and the Ekecik gabbro. The mylonite zone includes low-grade, low to medium grade and medium grade mylonites. Mylonite and ultra-mylonite rocks type were formed in the rocks such as gabbro, granodiorite, granite and alkali feldspar granite by mylonitization. In mylonites, shear sense indicators such as stair steeping microstructure, C-C' microstructure, shear band type fragmented porphyroclast microstructure, actinolite/ hornblende fish microstructure, foliation fish microstructure, biotite fish microstructure, asymmetric fold microstructure have been defined. All of the shear sense indicators indicate that the movement of direction is top to right hand and indicate that the movement develops from south to north. The traces of the direction of movement are also found in the Hamamboğazı stream in the south of the Ekecik Mountain, in the north of the Aksaray city. The Paleozoic aged Tamadag metamorphites, Bozçaldağ metamorphites and the Upper Cretaceous aged Akmezar ophiolite basement rocks are tectonic contact in the Hamamboğazı stream. Along the south-sloping fault planes, the Akmezar ophiolite was thrust over the Tamadağ metamorphite and the Tamadağ metamorphite has thrust over the Bozçaldağ metamorphite from the south to the north too. Based on this data; It can be stated that the gabbros, which are located at the high elevations of the Ekecik Mountain, have been moved from south to north and settled on the Gökkaya granodiorite as allochtonous position probably in the Late Oligocene Early Miocene period.