16. yüzyıl aşk mesnevîlerinde ayna

Abstract

Ayna, insanın çok eski zamanlardan beri kullanmakta olduğu bir süslenme aracıdır. Dünya dinlerine ve kültür birikimine baktığımızda aynaya estetik yönünden ziyade birçok farklı anlamın da yüklenmiş olduğunu görmekteyiz. Metafizik âlemle, sihir ve büyü gibi işlerle irtibatlandırılması; ayna ile ilgili inanç ve uygulamaların oluşmasına zemin hazırlamıştır. Aynanın tarihteki serüvenini elbette edebiyat sahnesinde de izlemek mümkündür. Fakat ayna; şiire daha çok gerçekleri olduğu gibi yansıtması, pürüzsüz ve parlak olması özellikleriyle konu olmuştur. Aşk mesnevîleri Türk-İslam edebiyatının kurgu, macera ve aşk dolu hikâyeleridir. Bu mesnevîlerde beşeri ve tasavvufî aşk, mazmun sanatıyla hem kolayca ifade edilmiş hem de şiir bu sayede sanat değeri yüksek bir üslup kazanmıştır. Ayna, aşk mesnevîlerinde sıklıkla karşılaştığımız bir mazmundur. Bazen gerçek bazen de mecaz anlamlarıyla ayna, şiirde birçok kavramla bağ kurmaktadır. Bu kavramlardan gönül ve yüz ayna ile sıkı bir ilişki içerisindedir. Öyle ki bu iki kavram, başka kavramların da aynaya benzetilmesini sağlamaktadır. 16. yüzyıl edebiyatın verimli geçtiği bir dönemdir. Bu asra damgasını vuran aşk mesnevîlerinde şiirde ki mesaj örüntüsüne göre ayna, kimi zaman özneyi kimi zaman bir nesneyi kastederek kullanılmaktadır. Nitekim sevgili aynayı temsil ederken, sevgilinin üstün vasıfları da ayna olabilmektedir. Tezimizin amacı bu asrın aşk mesnevîlerinde aynanın şairler tarafından nasıl ele alındığını ortaya çıkarmaktır. Aynanın en çok hangi kavramlarla bağının olduğunu tespit etmek ve bu doğrultuda ilgili beyitleri gün yüzüne çıkarmaktır.

Mirror is a decorating tool used by people since ancient times. When we look at the world and cultural accumulation, we see the mirror is loaded with many different meanings rather than aesthetics. The connection with metaphysical realms, magic and magic Works has created to the mirror. It is also possible to see this adventure of the mirror in the history of literature. But the mirror has become the subject of poetry with its features that reflect more and more realities as well ws being smooth and brigt. Love masnavis stories fiction, adventure and loving of Turkish- Islamic literature. In these masnavis, human and mystical love are easily expressed with mazmun art and poetry has gained a high artistic value. The mirror is a mazmun we often encounter in love masnavis. Mirror sometimes connects with many concepts in poetry. Heart and face are in close relation with the mirror from these concepts. In fact, these two concepts provide a mirror to other concepts.16th century literature is a period of productive. According to the message in the poem. The mirror is sometimes as a subject sometimes as an object. In fact, while the beloved represents the mirror, the superior qualities of the beloved can also be the mirror. The aim of our theis is to find out how the mirror ise handled by poets in the love masnavis of this century. To determine the most relevent concepts of the mirror and to reveal the related couplets.