Abbâsî halifesi Kadir Billâh`ın hayatı ve şahsiyeti

Abstract

Bu çalışmada 25. Abbâsî Halifesi Kâdir Billâh ve dönemi (381-422 / 991-1031) incelenmektedir. İlk bölümde Kâdir Billâh'ın nesebi ve ailesi araştırıldıktan sonra gençlik hayatında ilim tahsilinden halife oluş sürecine kadar kronolojik olarak anlatılmıştır. Abbâsî tarihinde Kâdir Billâh dönemi; iç siyasette halifelik makamının itibarını yeniden tesis edilmesi, mezhep ve dış kaynaklı isyanların çıkması ve bu isyanları Ehli Sünnet görüşü etrafında birleştirerek çözüme kavuşturulmaya çalışılması açısından önemlidir. Mezhep kaynaklı isyanlar için tam bir muvaffakiyet sağlanmasa da mezhep liderleri ortak görüşlerde birleşmiştir. Fitneyi durdurmak için ortak bir konsensüs oluşmuş, bu sayede Abbâsî devletinin ömrü uzamıştır. Dış siyasette Fâtımîlerin Şiî baskısı karşısında, samimi dostluk ilişkileri kurdukları Sünnî Gazneli devletinin var olması; Abbâsî Halifesi Kâdir Billâh'ı ve Abbâsî devletini güçlü kılmıştır. Bu dönemde Gazneli Mahmûd'un Hindistan'a 17 sefer düzenlemesi ve fetihler elde etmesi geniş bir coğrafyada Abbâsî Halifesi Kâdir Billâh adına hutbe okunmasına vesile olmuştur. İki lider arasındaki bu münasebetler Büveyhîlere karşı Abbâsî halifesini güçlü kılmış; bu sayede devlet kadrolarına özgürce atamalar yapabilmiş, veliaht tayin edebilmiştir. Bu dönemde Bağdâd'da; Dârakutnî, Bâkıllânî, Kudûrî, Mâverdî ve Hatîb el-Bağdâdî gibi ilim ve fikir adamlarının yetişmiş olması önemlidir.Kâdir Billâh dinî, ahlâkî ve ilmî şahsiyetiyle halifelik görevini layıkıyla yapmaya gayret göstermiştir. Sağlam karakteri nedeniyle halkın hürmet ve muhabbetini kazanmış olacak ki mutlak manada halk ona itaat etmiştir.

This thesis focuses on the 25th Abbasid Caliph Kâdir Billâh and his period (381-422 / 991-1031). In the first part; Qadir Billâh's lineage and family investigated and his youth life chronologically examined from the education of knowledge to the period of caliphate. At the history of Abbasid, the period of Qadir Billâh; attempting to restore the reputation of the caliphate in domestic politics, the emergence of sectarian strife and foreign rebellions, and resolving these revolts by combining them with the vision of the People of Sunnah. Although full success for the sectarian rebellions is not provided, the leaders of the Sects have united in common opinions. A consensus has been formed to stop the instigation, and the life of the Abbasid State is prolonged. The existence of the Sunni Ghazni State, in which the Fatimids had established friendly relations with the Shiite in the face of the foreign policy, had a strong influence on the Abbasid Caliphate, Qadir Billâh and the Abbasid State. In this period, the excursions of Mahmud from Ghazni which were organized 17 times to India and his conquests in a wide geographical area was critical in reading the sermon on behalf of the Abbasid Caliph Qadir Billâh. These relations between the two leaders were strongly resolved against the Buyids; appointed appointees to Abbasid State Officials, and appointed the crown prince. In this period; it is important that knowledge and opinion people such as Dârakutnî, Bâkıllânî, Kudûrî, Mâverdî and Hatîb al-Bagdâdî are trained in Baghdad. Qadir Billâh has endeavored to fulfill the duty of caliphate with religious, moral and scientific personality. He should be earned the reverence and love of the people due to his solid character.