Anadolu Selçuklu Dönemi çini mihraplarda Kufi yazı

Abstract

Selçuklu Devleti gücünü ve kültürünü genel olarak dini mimaride, cami, mescit, medrese, türbe ve külliye yapılarında göstermiştir. Günümüze kadar ulaşan bir çok sanat eseri hala geleceğin sanat anlayışına ışık tutar mahiyettedir.Dış görünümleri sade yapılar olan Selçuklu eserlerinde genel olarak taç kapıları, mihrap ve iç mekan bezemeleri olabildiğince gösterişlidir. Cami ve medreselerin içinde, duvar, kemer, kubbe geçişlerinde, eyvanlarda ve mihraplarda görülen firuze, patlıcan moru ve lacivert renkli sırlı tuğlalarla sağlanan geometrik desenler, çini mozaik süslemeler çağının üslubu ve en zengin örnekleridir.Anadolu Selçuklu dönemi çini mihraplarında kufi yazı örneklerini konu edindiğimiz çalışmamız kapsamında yedi farklı yapı tespit edilmiştir. Konya Alaaddin Cami, Konya Beyhekim Mescidi, Kayseri Gülük Camii, Sivas Gökmedrese, Afyon Mısri Camii, Afyon Çay Taş Medresesi ve Akşehir Ulu Camii mihraplarında kullanılan yazı, bezeme, renk mihrabın genel özellikleri Selçuklu dönemi sanat anlayışı ile uygulanmıştır. Yapı mihraplarında kufi yazı dışında, Selçuklu sülüsü kullanılmıştır. Kufi yazı genellikle rumi motifi ile kullanılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde; araştırmanın amacı ve önemi, kapsamı ve yöntemi yer almaktadır. İkinci bölümde hat sanatı hakkında genel bir bilgi, Aklam- sitte ve kufi yazının özellikleri ve çeşitlerinden kısaca söz edilmiştir. Üçüncü bölümde Anadolu Selçuklu dönemi çinili mihraplarda yer alan kufi yazılar hakkında bilgiler ve katalog bölümü yer almaktadır. Bu bölümde eserin tezyinatı, genel yazıları ve ayrıca kufi yazıları incelenmiş, her katalog başlığı altında değerlendirmeye yer verilmiştir. Son olarak dördüncü bölümde genel bir değerlendirme ile sonuca varılmıştır.

Seljuk State has shown his power and culture generally with religious architecture, mosque, masjid, madrasa, mausoleum and structure of the Islamic social complex. Many works of art that have survived to the present day still shed light on the art concept of the future.In the Seljuk works, which are simple in their external appearance, crown gates, mihrabs and interior decorations are as spectacular as possible. The geometric patterns in the mosques and madrasahs, wall, arch, dome crossings, iwan and mihrabs, eggplant purple and dark blue colored glazed bricks are the style and the richest examples of the age of tile mosaic ornaments.Within the scope of our study, seven different structures have been identified in the Anatolian Seljuk period chimney mihrabs. Konya Alaaddin Mosque, Konya Beyhekim Mescidi, Kayseri Gülük Mosque, Sivas Gökmedrese, Afyon Mısri Mosque, Afyon Çay Stone Madrasa and Akşehir Grand Mosque mihrabs used in the writing, decoration, general characteristics of the color mihrab Seljuk period was applied with the understanding of art. In addition to the Kufic script, sülüs of the Seljuk was used in the structure niches. Kufic writing was generally used with the rumi motif.In the first part of the study; The aim and importance of the research, scope and method are included. In the second part, a general information about calligraphy, the properties and types of Akfizite and Kufic script are briefly mentioned. In the third chapter, there is a catalog and information about the Kufic scripts in the Anatolian Seljuk period. In this section, the inscriptions, general articles and kufic writings of the work have been examined and the evaluation is given under each catalog title. Finally, the fourth section concludes with a general evaluation.