Caʽberî`nin kıraat ilmindeki yeri ve Hadîkatü`z-Zeher fî addi Ayi`s-Süver adlı eserinin tahlili

Abstract

Kur'an ilimleri içerisinde kıraat ilminin mümtaz bir yeri vardır. Çünkü bu ilmin konusu Kur'an olup, Kur'an ehli de Allah'ın ehli ve kendisine seçtiği kimseler olarak vasıflandırılmıştır. Bu ilme dair eserler yazılıncaya kadar hafızlar ve âlimler, Kur'an'la ilgili bildikleri şeyleri fâsılasız olarak birbirlerine nakletmişlerdir. Böylece bu ilme dair pek çok âlim yetişmiş ve bunlar tarafından yüzlerce eser yazılmıştır.Kur'an ilimlerinde ve diğer ilimlerde otorite olan ve özellikle kıraat ilminde öne çıkan Caʽberî, 13. ve 14. yüzyıllarda yaşamış bir âlimdir. Küçük yaşlardan itibaren ilim halkalarının içinde olan Caʽberî, gerçekleştirmiş olduğu ilmî yolculuklarla değişik alanlarda birçok hocadan ders almıştır. Ayrıca ilmi şöhretiyle meşhur olmuş ve tanınmış âlimlerden birçoğu kendisinin öğrencisi olmuştur.Bu çalışmada; kıraat ilmindeki üstünlüğü ve ihtisâsı ile tanınan Caʽberî'nin hayatını, hocalarını, talebelerini, eserlerini ve kıraat ilmindeki yerini araştırdık. Kur'an sûrelerinin âyet sayılarına ayrı bir önem veren Caʽberî'nin, manzum bir şekilde yazmış olduğu ve âyet sayılarını anlattığı `Hadîkatü'z Zeher fî Addi Â-yi's-Süver` adlı eserinin tahkik ve tahlilini yaptık. İhtilaflı bir mesele olan âyet sayılarını ele aldık. Sahabiye, tâbiîne ve kıraat imamlarına göre farklı rivâyetlerle söylenen değişik rakamları belirttik. Bu farklılığın nedenlerini değişik açılardan inceleyerek, mevcut mushafta ihtilâfa konu olan âyetleri belirttik.Anahtar Kelimeler: Caʽberî, Kur'an, Kur'an İlimleri, Kıraat, Âyetlerin Sayısı.

Discipline of qıra'ah (recitation of Qoran) has a prominent place in the disciplines of Qoran. Because, the subject of this discipline is Qoran whose servants are regarded as servants of God who are chosen by Him for Himself. Until the composition of the corpus of the discipline, the sages and the huffâz passed their knowledge, without cease, down to one another. Thus, numerous sages of the discipline were raised and a large number of work was composed by them.The life time of Caʽberî, considered as an authority in the disciplines of Qoran and the other İslâmîc sciences, spans a period of time between 13. and 14. centuries. Attending circles of disciplines as of his childhood, Caʽberî took education from numerous scholars from multiple disciplines by virtue of the trips taken by him. He raised lots of disciples who are famous for their erudition.This work discusses life, teachers, disciples, works and contribution to the discipline of qıra'ah of Caʽberî who is famous for his erudition and competence in discipline of qıra'ah. We edited and analized the work entitlied `Hadîkatü'z-Zeher fî Addi Âyi's–Süver` of Caʽberî who gives weight to the number of verses of surahs; he wrote this book in verse and in which he elucidated the number of verses of surahs. Therefore, we discussed this controversial issue and elaborated different numbers which are narrated from the companions of The Prophet, the following generation and Imams of qıra'ah. Examining, from different viewpoints, the reason of the discrepancy, we indicated the verses of Qoran which are subject to the controversy.Keywords: Caʽberî, Qoran, the Disciplines of Qoran, Qıra'ah, the Number of the Verses.