Bir tarih kaynağı olarak Muravyev ve Velihanov`un eserleri

Abstract

Muravyev ve Velihanov, 19. yüzyılın çeşitli dönemlerinde Türkistan'ın çeşitli bölgelerinde gerek kendilerini bölgeye özel olarak göndermiş olan Çarlık Rusya'sı menfaatine, gerekse bir bakımdan muhtelif mevzularda ilim dünyası yararına bölgeye ait son derece önemli ilmî çalışmalarda bulunan ve kendi dönemlerinin önde gelen bilim adamlarıdır. Gerek kişiliklerine, gerekse yürüttükleri ilmî ve siyasî faaliyetlerine bakılırsa bu iki münevver şahıs aynı kaderi paylaşmışlardır. Tezimizin esas kahramanları olan Muravyev ve Velihanov, Rus işgal faaliyetlerinin Türkistan istikametine doğru kaydığı dönemlerde Rus ordusunda görevliydiler. Bilhassa, eğitimleri ve üstlendikleri görevleri açısından son derece kabiliyetli olduklarından ve ayrıca her bakımdan Rus hükümeti ile Rusya'nın münevver tabakalarının güvenini kazandıkları için Rus hükümeti tarafından 19. yüzyılın çeşitli dönemlerinde Türkistan'ın çeşitli bölgelerine gönderilmişler ve bu bölgelerde Çarlık Rusya'sı çıkarlarına uygun son derece başarılı ilmî çalışmalarda bulunmuşlardır. Bu çalışmaları sonucunda ele aldıkları gezi raporları ile kendilerini gerek Rus toplumuna ve gerekse tüm Avrupa'ya tanıtan meşhur gezi eserlerini hazırlamışlardır.Bu çalışmamızda 19. yüzyılın ortalarına kadar Avrupa'da ve neredeyse tüm dünyada pek bilinmeyen ve araştırılmayan bir bölge olan Orta Asya'nın araştırılmasında ve yazdıkları eserlerle tanınmasında büyük katkıları bulunan Nikolai Nikolayeviç Muravyev ve Çokan Velihanov'un keşif faaliyetleri ve ilmî araştırmaları ele alınmıştır.

Muravyev and Velihanov were leading scientists in their period who made extremely important researches in the various regions of Turkestan for the benefit of the world of science and for the interest of Tsardom of Russia whom sent them there in various periods of 19th century. According to their personality and the scientific and political activities that they conducted, these two enlightened men shared the same fate. Muravyev and Velihanov, the main characters of our thesis, were officials in the Russian Army whose invasion was moving towards Turkestan in the 19th century. In particular, because of being extremely talented in terms of their education and their undertaken duties, and also because of gaining confidence of Russian government and of Russia's intellectual strata in all respects, they were sent out to the various regions of Turkestan by the Russian government in various periods of the 19th century and there, they conducted highly successful scientific studies for the interest of Tsarist Russia. They wrote famous travel accounts that addressed themselves to the Russian society and to Europe with the help of their travel writings as a result of their studies.In this study we deal with the discoveries and scientific research activities of Nikolai Nikolayevich and Muravyev Cokan Velihanov who made major contributions with their works for the exploration and recognition of Central Asia, a region, that was nearly unknown and less investigated untill the middle of the century in Europe and in the whole world