Olympos antik kentinin ortaçağ dokusu ve Likya bölgesi açısından önemi

Abstract

Olympos antik kenti Anadolu'nun güneybatısında yer alan Lykia Bölgesi'nin doğu sınırına yakın, 36 ? 23' 52.60, 30 ? 28' 34.22 enlem ve boylamlarına konumlanmaktadır. Günümüzde Antalya il snırları içerisinde bulunan kent Antalya'ya yaklaşık 85 km. uzaklıktadır. Bir kıyı kenti olan Olympos, kentsel yerleşim tipolojisi açısından Lykia kentlerine benzerlikler göstermekle beraber, kendine özgü bir çok farklı unsuru da barındırmaktadır. Kentin içinden geçen ve yerleşimi ikiye ayıran Göksu, Lykia kentleri arasında Olympos'a özgün kimliğini sunan ilk öğe olarak sayılabilir. Ayrıca, topografik yapının zorlamasıyla hem kıyı hem de yamaç kenti yerleşim özelliklerşi taşıyan kent, plânlamacılık açısından da farklı özellikler taşımaktadır.Lykia tarihi açısından önemli figürlerin yaşadığı bir kent olan Olympos, şimdilik Helenistik döneme kadar inen bir kronolojiye sahiptir. Yerleşimin kronolojisindeki üst sınır ise, bu güne kadar elde edilen yazılı ve arkeolojik verilere dayalı olarak M.S 7. yüzyılın ortalarına kadar uzanmaktadır.Olympos kent dokusu ve mimarî geleneğin Roma'dan Bizans' doğru evrilmesi sürecine doğrudan ışık tutan bir yapıya sahiptir. Ayrıca, başkent dışında, yani taşrada yer alan yapılaşma sürecine ve kentleşme ilkelerine de güçlü veriler sunmaktadır. Elde edilen veriler ışığında M.S 2. yüzyıldan başlayarak, Hıristiyanlaşma sürecindeki Lykia Bölgesi kentsel yerleşim özelliklerinin Roma'dan, Bizans'a doğru dönüşüm sürecine zengin yapı repertuarı ile kaynak sağlamaktadır.Olympos neo-platonist Kilise babalarından Methodius'un yaşadığı kent olarak ünlenmiş ve erken dönemlerinde yüksek seviyedeki bir piskoposluk olarak kabul edilmiştir. 431, 458 ve 518 yıllarına tarihlenen konsil belgelerinde adı geçen Olympos, 518 yılı kayıtlarında ilk sırada bulunan Markiane ve Eudokias ile birlikte yer alsa da (Hild 2004, 9) 10. yüzyıl ve sonrasındaki belgelerde izlenememektedir.Olympos'ta karşımıza çıkan Kenobitik kuruluşlu dinsel yapı grupları, 5. ve 6. yüzyıllara tarihlenen anıtsal boyutlu kiliseler ve yazılı belgelerle birlikte Olympos'un önemli bir Hıristiyanlık merkezi olduğu anlaşılmaktadır

The ancient city of Olympos is located at 36 ? 23? 52.60, 30 ? 28? 34.22 latitudes and longitudes close to the eastern border of Lycia, which is situated in southwestern Anatolia. Currently located within the provincial borders of Antalya, this ancient city is approximately 85km. from Antalya. Being a coastal city, Olympos typologically resembles Lycian cities in terms of its settlement; yet it also harbours several characteristics unique to its geographical features. The first of these features is the Göksu River, which runs through the city, dividing it into two sections. Moreover, the city bears distinct features regarding city planning as it carries the characteristics of not only a coastal city but also of a hillside city built on a slope due to difficulties arising from the topographic structure.Olympos, a city where significant figures in Lycian history had lived, has so far displayed a chronology dating back to Hellenistic Era. Based on the written data and archaeological findings collected so far, the latest the chronological timeline of the settlement extends is the mid-7th Century A.D..Olympos has a structure that sheds light onto the process of Roman city structure and architecture evolving into those of Byzantium. Furthermore, it provides significant data for the building process and urbanization principles in areas other than the capital city; i.e. in rural areas. In the light of the data obtained, it can be inferred that starting from the 2nd Century A.D., with their rich repertoire of structures, the features of the city settlements in the Lycian Region, which was going through Christianisation at the time, are an invaluable source of information on the evolution of Rome into Byzantium.Olympos gained fame for being the city where one of the neo-platonist church fathers Methodius lived and was accepted as a high-level bishopric in its early ages. While the name Olympos is mentioned in the council documents dating from the years 431,458 and 518, and shares the first place together with Markiane and Eudokias in the records of the year 518 (Hild 2004, 9), no records of it have been observed from the 10th Century on.With its cenobitic style religious complexes, monumental churches dating back to the 5th and 6th Centuries and written documents, it can be understood that Olympos was an important center for the world of Christianity.