Küresel model bağlamında mesleki ilgilerin Türkiye`deki yapısının incelenmesi: İzmir ili örneği

Abstract

Bu çalışmada, İzmir ilinde eğitim gören lise ve üniversite öğrencilerinin mesleki ilgilerini ölçmek ve Tracey (2001) tarafından geliştirilen ilgilerin küresel modelinin Türkiye örneklemine uygunluğunu incelemek amacıyla Kişisel Küre Envanterinin (KKE) Türkçe'ye uyarlanarak geçerlik güvenirliğinin incelenmesi amaçlanmıştır. KKE sekiz temel ilgi alanı, Holland'ın tipleri (1997), Prediger'in (1981) İnsan/Nesne, Veri/Fikir boyutları ve Düşük Prestij/ Yüksek Prestij boyutlarına göre puanlar vermektedir. Orijinal ölçek maddelerinin (Personal Globe Inventory: PGI) Türkçe diline uyarlanmasının ardından, envanter İzmir ilinde okuyan lise (N=605) ve üniversite öğrencilerine (N=359) uygulanmıştır. Envanterin güvenirliğini sınamak amacıyla madde toplam puan korelasyonlarına ve Cronbach alfa katsayılarına bakılmıştır. Kapsam geçerliğini sınamak amacıyla Temel İlgi ve Holland tipleriyle ilgili altölçeklere ayrı ayrı Randomizasyon Testi uygulanmıştır. Sonuçlar, KKE'nin Temel İlgi ve Holland tipleriyle ilgili altölçeklerinden elde edilen verilerin İzmir örnekleminin veri tabanına iyi uyum gösterdiğini ortaya koymuştur. Benzer testler geçerliğini sınamak için Kendini Değerlendirme Envanteri'nin (KDE) (Kuzgun, 1989) Algılanmış Yetenek ve Temel İlgi altölçekleri ile KKE'nin altölçekleri arasındaki korelasyonlar incelenmiştir. Her iki ölçme aracının benzer altölçeklerinin birbirleri ile genelde orta derecede yüksek korelasyon değerlerine sahip olduğu bulunmuştur. Son olarak, ölçüt bağıntılı geçerlik için KKE altölçeklerinden elde edilen toplam puanlarının lise türü, fakülte ve cinsiyete göre beklenen yönde anlamlı farklılıklar gösterip göstermediği incelenmiş ve beklenen yönde anlamlı farklılıklar olduğu bulunmuştur. Yapılan geçerlik ve güvenirlik çalışmaları sonucunda, elde edilen bulguların KKE'nin güvenirliğini ve geçerliğini destekler nitelikte olduğu sonucuna varılmıştır.

In this study, it is aimed to adaptate a valid and reliable measurement tool (Kişisel Küre Envanteri: KKE) which evaluates the oocupational interests of high school and university students and the fit of Tracey's (2001) spherical model of interests into the Turkish sample. KKE, measures eight basic interest scales, Holland's types (1997), Prediger's (1981) People/Things, Data/ Ideas scales and High Prestige/Low Prestige scales. After adaptating the original inventory items (Personal Globe Inventory: PGI) into Turkish, the inventory was implemented to high school students (N=605) and university students (n=359). Cronbach alfa cofficiency and total item correlations were analyzed. The fit of Holland's RIASEC and PGI eight type model were examined seperately using the randomization test of hypothesized order relations. Results indicated strong fit fort he eight type and RIASEC model. Concurrent validity of the RIASEC scores and PGI eight type was examined as they covaried with the perceived skills and basic interest scales of Self Directed Search Inventory (Kendini Değerlendirme Envanteri-KDE) ((Kuzgun, 1989). The results indicated that similar subscales of both inventories (KKE and KDE) shows high correlations with each other. Criteration related variety of the KKE was examined by the Mean differences in subscales as they varied across type of high school, faculty and gender. Expected significant differences were found between KKE subscales across high school type, faculty and gender.Validity and reliability studies demonstrated that KKE is a valid and reliable assessment instrument.