Avrasya etnolojisinde Alan-As meselesi

Abstract

Avrasya olarak tarif ettiğimiz geniş sahanın hemen hemen tamamına yayı-lan İskit egemenliğine son veren Sarmatlar ve bu yeni göçebelerin kimlikleri mese-lesi tarihçilikte gündemi uzun süre meşgul eden konulardan birisi olmuştur. Esas itibariyle bir tür konfederatif yapıya sahip olduklarını söyleyebileceğimiz bu atlı göçebe kavimlerin çıkış noktası İç Asya idi. Büyük boy birliklerinin müşterek hare-ketleri ve Avrasya'nın batısındaki faaliyetleri oldukça geniş bir zaman dilimine yayılmış, nihayetinde yüksek bir atlı-göçebe (bozkırlı) kültürü inşa edilmiştir. Alanlar ve Aslar da sözünü ettiğimiz Sarmat birlikteliğindeki halklar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan Aslar, bugüne kadar yapılmış çalışmaların neredeyse tamamında Alanların bir parçası gibi değerlendirilmiş ve haklarında müstakil bir eser yazılmamıştır. Alanlarla ilgili yapılan çalışmalar ise tamamen İranî tezlerle bezelidir ve birtakım önyargılar içermektedir. Hâlbuki elimizdeki geniş kaynak kümesi, bu konuda daha sağlıklı tezler üretmeye elverişli bir haldedir. Burada sözünü ettiğimiz tarihi kaynaklar ışığında Alan ve As halklarını, tarihlerini ve etnik temaslarını daha objektif bir şekilde değerlendirme amacı güttük. Avrasya göçebelerine dair bu türden bir çalışma hiç şüphe yok ki, erken dönem Türk tarihinin bazı karanlık dönemlerinin daha iyi anlaşılmasına ve yaşanan etnik süreçlerin (Kafkasya özelinde) daha sağlıklı irdelenmesine katkı sağlayacaktır.

The question concerning Sarmatians who put an end to the sovereignty of theScythians spreading almost all lands we call Eurasia and the identity of these nomads is one of the most frequently debated subject inhistography. The emerging point of these nomadic horse tribes which can be claimed to have a type of confederation structure was Inner Asia. The joint movements of this tribal confederation and their activities in the west of Eurasia outstretched a long period of time and consequently a high nomadic-horse (step tribes) culture was established. Alans and the As were among the tribes in the Sarmatian confederation. The As have been considered as part of Alans in nearly all studies conducted so far and there is no separate study on them. Moreover, studies on Alans contain Persian theories, thus include some prejudices. However, the wide range of sources make it available to produce healthier theses. We aim at objectively evaluating the Alan and As peoples, their history and ethnic contact in the light of these historical sources. Such a study conducted on Eurasian nomads will undoubtfully contribute to better understanding of the dark periods of the history of Turks and scrutinizing the ethnic processes (specific to Caucasia).