Feth Ali Şah Dönemi (1797-1834) Kaçar Hanedanı`nın dış politikası

Abstract

XI. yüzyılın başlarından 1925'e kadar, kısa dönemler haricinde Türkler tarafından yönetilen İran'da 1796-1925 arası Kaçar Türkleri hüküm sürmüştür. 19. yüzyılda Avrupalı devletlerin Anadolu ve Orta Doğu'nun yanı sıra İran'a da siyasi ve iktisadi anlamda müdahaleleri artmıştır. Bu dönemde, Kaçarların hâkimiyetindeki İran'da yaklaşık yüz yıl boyunca İngiliz-Rus rekabeti yaşanmıştır. Bu rekabet ve Avrupalı devletlerin İran'a müdahaleleri, Ağa Muhammed Han'dan sonraki Kaçar hükümdarı Feth Ali Şah (1797-1834) döneminde başlamıştır. Feth Ali Şah dönemi dış politikasının temelini ise Rusya, İngiltere, Fransa ve Osmanlı devletleriyle kurulan ilişkiler oluşturmaktadır. Kaçar Türkleri, Safevîlerin yıkılmasının ardından İran'daki merkezi otorite boşluğunu doldurmalarına rağmen yaşanan toprak kayıpları ve iç karışıklıklar sonucu siyasi istikrarı, Avrupalı devletlerin iç işlerine müdahil olması neticesinde de ekonomik istikrarı Feth Ali Şah döneminde de sağlayamamışlardır. Bu çalışmada, emperyalist devletlerin Feth Ali Şah döneminde İran'a müdahalesi ve Kaçarların dış politikası ele alınacaktır.Anahtar Kelimeler: Kaçar Hanedanı, İran, Feth Ali Şah, Abbas Mirza, Dış Politika.

From the beginning of the 11th century until 1925, except for short periods, the Qajar Turks ruled from 1796 to 1925 in Iran. The economic and politic interventions of the European States on Iran, Anatolia and Middle East, increased in the 19th century. During the period of the Qajar dynasty, Iran was a battlefield of the British-Russian competition for a period of one hundred year. This rivalry and the intervention of the European states in Iran started in the period of Fath Ali Shah (1797-1834), the Qajar ruler after Aga Muhammad Khan. The basis of Fath Ali Shah's foreign policy is relations with Russia, England, France and Ottoman states. Although the Qajar Turks put an end to the instability of the central authority after the fall of the Safavid, the politic and economic instability lasted, because of the territorial losses and the interventions in the internal affairs by the European States and the given privileges also in the period of Fath Ali Shah. This study deals with the intervention to Iran by imperialist states in the period of Fath Ali Shah (1797-1834) and foreign policy of the Qajars.Keywords: Qajar Dynasty, Iran, Fath Ali Shah, Abbas Mirza, Foreign Policy.