19. yüzyıl ortalarında Aydın vilayeti`nde çiftlikler ve ortak alanlar

Abstract

İktisat tarihi literatüründe ortak kullanımdaki alanların (müştereklerin) daralması ile özel mülkiyete dayalı büyük ölçekli arazilerin gelişimi bir taraftan verimlilik ve iktisadi büyümenin şartı, diğer taraftan sermaye-emek kutuplaşmasının ön koşulu olarak ele alınır. Osmanlı iktisat tarihi literatüründe ise her iki yaklaşımla ortaya çıkan iktisadi ve toplumsal sonuçlar göz önüne alınmadan büyük ölçekli çiftliklerin gelişim nedenleri tartışılır. Bu tezde iktisat tarihi literatüründeki tartışmalar çerçevesinde 19. yüzyıl ortasında, Tanzimat'ın hemen sonrası, Osmanlı İmparatorluğu'nda ortak alanlarla bağlantılı olarak çiftliklerin gelişimi incelenecek, aralarındaki çatışmalı ilişkinin ortaya koyduğu iktisadi ve toplumsal sonuçlar araştırılacaktır. Bu çerçevede çiftliklerde köylülerin ortak kullanımındaki alanların 19. yüzyıldaki durumu Başbakanlık Osmanlı Arşivleri'nde bulunan Aydın Vilayeti çiftliklerine dair Temettüat Defterleri üzerinden incelenecektir.Anahtar kelimeler: XIX. Yüzyıl, Aydın Vilayeti, Büyük ölçekli çiftlikler, Ortak alanlar, İktisadi ve sosyal tarih, Osmanlı İmparatorluğu.

Historiography of economic history discusses the development of private large-estates at the expense of commons from the perspective of efficiency and economic growth on the one hand, polarization of capital and labor on the other. The historiography of Ottoman economic history discusses also large-estates but by focusing on the causes behind their development and by bypassing these two points. In this thesis, we will analyze the development of large-estates and its impacts on the commons in the mid-nineteenth century Ottoman Empire within the context of debates on commons in the historiography of economic history. Such an analysis will search for economic and social dynamics resulted from the conflicting relationship between large estate formation and commons. We will therefore examine conditions of the commons used by peasants in the nineteenth century by means of an analysis of `income registers` of large estates in the Aydın Province found in the Prime Ministry Ottoman Archives. Anahtar kelimeler: XIXth Century, Province of Aydın, Large-estates, Commons, Economic and Social History, Ottoman Empire.