Anonim ortaklıklarda özel denetim

Abstract

Anonim ortaklıkta günümüzde en önemli meselelerin başında denetim olgusu gelmektedir. Çünkü anonim ortaklığın kuruluşu ile ilgili işlemleri gerçekleştiren kurucular ile kurulmuş organların yönetiminde görev üstlenen organ ve kişiler esas itibariyle kendilerine ait olmayan bir malvarlığı hakkında yetki sahibidirler. Bu kurucu ve yöneticilerin ise, yetkilerini kötüye kullanarak pay sahipleri ile alacaklıları zarara uğratmaları ihtimal dâhilindedir. İşte bu sebeple denetim olgusu ön plana çıkmaktadır. Anonim ortaklıklarda bağımsız denetim ve kamu denetiminin konuları ve işlevleri dikkate alındığında, bu iki denetim türü pay sahipleri açısından istenilen sonuçları vermeyebilir. Çünkü bazı işlemleri veya ortaklıktaki bazı kararlar bu iki denetim türü ile de ayrıntılı olarak açıklığa kavuşamayabilir. Bu bakımdan ortaklığın bu iki türdeki denetimi dışında, bazı hususların araştırılması için özel denetçi atanması imkânı getirilmiştir. Bu sebeple mülkiyet-kontrol ayrımının esas olduğu anonim ortaklıklarda mülkiyet hakkına sahip olan pay sahiplerine aynı zamanda kontrol imkânı da veren özel denetim önem arz etmektedir. Pay sahipleri için getirilmiş bir kurum olan özel denetim süreci, bilgi alma hakkını kullanan her pay sahibinin genel kurulda özel denetim talebinde bulunmasıyla başlar. Genel kurul özel denetimin yapılmasına karar verirse, her pay sahibi ve ortaklık çekişmesiz yargı işi niteliğinde mahkemeye başvurarak özel denetçi atanmasını sağlar. Genel kurulun ret kararı üzerine ise, ancak azınlığın açtığı eda davası niteliğindeki özel denetim davasında, kurucuların ve organların anasözleşmeyi ihlal ederek ortaklığı ve pay sahiplerini zarara uğrattığını yaklaşık ispat ile ortaya koyduğu takdirde özel denetime karar verilir ve mahkeme özel denetçi atar. Atanan özel denetçi bilgi alma ve inceleme yetkilerini kullanarak, ortaklık işlerini gereksiz yere aksatmadan ve amaca yararlı bir süre içinde belirli olayların açıklığa kavuşturulması konusundaki incelemesini tamamlar ve ortaklığın sırlarını da koruyarak mahkemeye ayrıntılı bir rapor sunar. Mahkemeye sunulan bu ilk rapor taslak halinde ve pay sahiplerine kapalı iken, nihai hale gelen rapor ilk genel kurul toplantısında pay sahiplerine sunulur. Yapılan denetimin giderlerinden kural olarak ortaklık, istisnaen ise pay sahipleri sorumludur. Nihayet sır saklama yükümlülüğü altında olan özel denetçiler ayrıca kanuni görevlerini yerine getirmede kusurlu hareket ettikleri takdirde, ortaklık, pay sahipleri ve alacaklılara karşı sorumludurlar.

At the beginning of today's most important issues in the joint stock company is the audit case. Because the founders who perform transactions related to the establishment of an incorporated partnership and the organs and persons who are in charge of the management of the organs established are basically entitled to own property. It is probable that these founders and administrators will mislead the authorities and mislead the shareholders with their shareholders. This is why auditing is the forefront. When the issues and functions of independent audit and public audit are taken into consideration in joint stock companies, these two types of audit may not give the desired results in terms of shareholders. Because some operations or some decisions in the partnership can not be explained in detail with these two types of control. Apart from these two types of supervision of the partnership in this respect, the appointment of a special supervisor has been made for the investigation of some cases. For this reason, special control which gives shareholders the right to own property right at the same time is important in joint stock companies where property-control distinction is essential. The private audit process, which is an institution brought for shareholders, begins with each shareholder using the right to receive information requesting special audit at the general meeting. If the General Assembly decides to conduct a special audit, each shareholder and partnership will be allowed to appoint a special auditor by appealing to the court in dispute. On the rejection of the General Assembly, however, only a special decision is taken and the court appoints a special auditor if the founders and the organs violate the articles of association and the organs are found to be in violation of the partnership and shareholders. The appointed special auditor completes a review of the need to clarify certain events in a timely and useful manner without unduly disturbing the partnership's business by using the powers of information retrieval and review and provides a detailed report to the court, protecting the secrets of the partnership. While this initial report to the Court is drafted and closed to shareholders, the finalized report is presented to shareholders at the first general meeting. As a rule, the partnership is responsible for the expenses of the audit, expecional shareholders are responsible. Finally, private inspectors who are under obligation to keep secrets are also liable to partnership, shareholders and receivers if they act deficient in performing their legal duties.