Atmosferde radon (Rn-222) ve thoron (Rn-220) ölçümlerinde denge ve katsayıların hesaplanması için bir matematiksel yöntem geliştirilmesi

Abstract

ÖZET Doğal kaynaklara bağlı olarak radyasyon dozu hem karasal hem de kozmik radyasyonun bir sonucudur ve coğrafik konum ve esas olarak karasal çevredeki doğal radyonüklidlerin farklx konsantrasyonları ile belli bir ölçüde farklılık gösterir. Doğal radyasyona maruz kalma, yüksek radyum içerikli malzemelerin binaların yapımında kullanımıyla, evlerde oturulan bölümlerde hava landırma oranındaki azalma ile ve evlerde radon bakımından zengin su kullanımı ile artabilir. Radon ve toron ile bozunma ürünlerinin solunmasının bir sonucu olarak insan akciğerindeki radyasyon dozu diğer dokulardaki radyasyon dozundan daha yüksektir. Bu dozun önemli bir oranı diğer radyasyonlara nispeten daha yüksek bir biolojik etkiye sahip olan alfa radyasyonu tarafından meydana getirilir. Bu kaynaktan oluşan sağlık risklerini tahmin edebilmek için evlerin ve binaların içinde radon ve toron konsantrasyonlarının büyüklüğünü belirlemek zorunda kalmamızın nedeni budur. Bu çalışmada, örneklemeyi takip eden alfa sayımlarından sağlanan sonuçları kullanarak, radon ve toron ile bunların bozunma ürünlerinin konsantrasyonunu belirlemede gerekli olan bazı matematiksel hesapla maları göstereceğiz. Tanımlanan yöntem ve basit hava örnekleme düzeni ile radon ve toron konsantrasyonlarıyla onların bozunma ürünlerinin kabul edilebilir bir doğrulukla değerlendirilebildiği sonucuna varı labilir.

SUMMARY Radiation exposure due to natural sources is a reluts of both terrestrial and cosmic irradiation and varies somewhat with geopraphic location and primarily with different concentrations of natural radionuclides in the terrestrial environment. Exposure to natural radiation may be enhanced by construction of buildings using materials of high radium content, reduction of ventilation rate in living quarters of houses and using radon rich water in homes. As a result of inhalation of radon and thoron and their decay products, the radiation dose in the human lung is much higher than the dose in the other tissues. A substantial fraction of this dose is caused by alpha radiation which have a higher relative biological effectiveness than other radiations. This is the reason that we have to determine the magnitude of radon and thoron concentrations in houses and indoor exposure in order to estimate health risks from this source. In this study, we show the mathematical calculations to determine the concentrations of radon and thoron and their decay products in indoor air using the results obtained from alpha countings following grab sampling. It can be concluded that with the method described and a simple air sampling device, the concentrations of radon and thoron and their decay products can be assesed with reasonable accuracy.