Hayat tarih mecmuası: Milli mücadele dönemi yazıları 1965-1975

Abstract

İlginç konuların seçimiyle ve kullanılan dil açısından rahat anlaşılabilir bir özelliğesahip oluşuyla, Hayat Tarih Mecmuası halka inen popüler bir tarih dergisi olarak bu tezçalışmasının konusu olmuştur. Toplum tabanında oluşturulan tarihsel hafıza, Türkiye'dekitarih yorumuna işaret ettiği gibi bir dönemin siyasal ve sosyal koşullarının izlerini taşır.Öncelikle Türkiye'deki bir dönemin tarihçilik anlayışına ışık tutmak ve günümüze dairöneride bulunabilmek, bunun yanı sıra popüler bir tarih dergisinin Türkiye'de bir döneminkoşullarını yansıtıp yansıtmadığını sorgulamak, araştırma konusu olarak Hayat TarihMecmuası'nı seçmemize etken oldu.1960'lar Türkiye'si hukuki ve ekonomik koşulların elverişli olduğu bir ortamda, basınhayatında irili ufaklı birçok dergi yayın hayatına girerken, Hayat Tarih Mecmuası da 1965yılının Şubat ayında yayın hayatına başlamıştır. 17 yıl boyunca ayakta kalabilen dergi, 1970'liyılların kendine özgü koşulları ve dergicilik alanındaki niteliksel düşüşün bir yansıması olarakbirçok basın yayın organı gibi değişim geçirir. Kalan yedi yılını ?Tarih ve Edebiyat Dergisi?adıyla sürdürür. Edebiyat isminin eklenmesi bir bakıma tarih alanından geri çekilişinifadesidir. Derginin tamamı yerine 1965-1975 arasını incelememizin sebebi de bu olmuştur.Dergiyi incelediğimizde ilgimizi çeken ilk şey ?sözlü tarihçilik? diyeisimlendirebileceğimiz çalışma metodunun derginin temel yayın ilkesi haline dönüşmüşolmasıdır. Hayat Tarih Mecmuası, canlı tanıklarla yapılan röportajlara, anılara, biyografilerevb. geniş yer vermiş; kişi ve olayların, tarihsel yapıların, mekanların birebir incelenmesiyleyapılan tarihçilik temeli üzerine oturtulmuştur.Ana temalarını Osmanlı ve Türk tarihi zemininde belirleyen Hayat Tarih Mecmuası,Milli Mücadele Dönemi'yle ilgili makalelerin sayıca diğerlerine nazaran az oluşunu, MilliMücadele tarihinin değerlendirilecek kadar olgunlaşan bir zaman aşımından geçmediğiyönündeki yorumuyla açıklamıştır. Özellikle Milli Mücadele Dönemi'yle ilgili yazılarayönelmemizin sebebi, Milli Mücadele'nin Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerini oluşturan birdönem olması sebebiyle ilgi duymamız ve yakın tarihimizle ilgili yapılmış olan ancak pekbilinmeyen çalışmaları ortaya çıkarmak olmuştur. Bu çalışmaların analiz vedeğerlendirmelerini yaparken yararlandığımız temel kaynak Mustafa Kemal Atatürk'ün Nutukadlı eseri olmuştur.Bu tez çalışması sonucunda, salt askeri ve siyasi tarihten yola çıkarak bir dönemikavramaya çalışmanın yeterli olmayacağı ve bu anlamda destekleyici olan, kavrayış gücünüyükselttiğine inandığımız ?sözlü tarih? verilerinin de önemli olduğu kanaatine vardığımızısöyleyebiliriz.Anahtar Kelimeler : Hayat Tarih Mecmuası, Milli Mücadele, ?Sözlü Tarih?, Türk BasınTarihi, Dergicilik

This thesis analyzes the popular history magazine, Hayat Tarih Mecmuası, which attractedthe attention of people by choosing interesting topics and its daily language. Historicalmemory which is constructed in the society, not only reflects conception of history in Turkey,but also reflects political and social conditions of a period. It is decided to analyze themagazine, in order to understand the history conception of the period between 1965-1975 inTurkey, and to make suggestions for today, and also to investigate whether a popular historymagazine can reflect the conditions of a period in Turkey or not.In 1960s, the economical conditions and the conditions relating to law were convenient for thepress. During the decade so many newspaper and magazines came to the scene. Tarih HayatMecmuası was one of them. It came to the scene in February in 1965. It had been publishedfor 17 years, which can be regarded as a great success in the history of Turkish Press.Because of the conditions peculiar to 1970s and general decrease in the quality of themagazines, Hayat Tarih Mecmuası changed its character. In the last seven years, themagazine continued its life with the new name, Tarih ve Edebiyat Dergisi (Magazine ofHistory and Literature). In one aspect the new name is the sign of withdrawal from historicalarea, so it is decided to study the term which is between 1965 and 1975 instead of the wholeperiod of the magazine.The magazine puts a special emphasis on oral history. Its historical approach is based onarea researches, biographies, interviews with witnesses, and memories.Although the magazine determined Ottoman and Turkish history as a main research area,the articles which are related to the period of Turkish National Struggle for Independence areless than the other ones. According to the magazine there is need of time to study on thehistory of Turkish National Struggle for Independence. We studied on the articles which areabout the history of Turkish National Struggle for Independence, because during the termbasic principles of Turkish Republic were constituted. Moreover we want to reveal unknownstudies on contemporary Turkish history. During the analysing of the articles the Oration ofAtatürk is used as main source.As a result of this thesis it is realized that there is parallelism between the primarysources based history of Turkish National Struggle for Independence and the oral history ofthe term. History of a term cannot just be understood through military history and politicalhistory, but also through oral historical researches.Key Words: Hayat Tarih Mecmuası, Oral History, Turkish National Struggle forIndependence,