Yeni Türk mecmuası (1932-1943)

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu, 17. yy.'da modern çağa ayak uydurmak gerektiğinin farkına varmış ve bu durumu tersine çevirmek için bir takım reform hareketleri gerçekleştirmiştir. Doğu mantığı ile gerçekleştirdiği bu reformların çağın gereklerini karşılamadığını görmesi ise bir yüzyıla mâl olmuştur. 18. yy. boyunca da devlet adamlarının çabalarına rağmen başarıya ulaşamayınca, devlet ve toplum geri dönüşü olmayan bir yola girmiştir. Çağı yakalamak, ilerlemek, aydınlanmak ve çağdaş uygarlıklar düzeyine çıkmak hususu ise Cumhuriyet Dönemi'nde amaç-hedef edinilmiştir. Başarısızlık bir yana devlet, bağımsızlığını önce fiilen sonra resmen yitirmiştir. İşte böyle bir dönemde ortaya çıkan Mustafa Kemal, hem devlete bağımsızlığını kazandırmada hem de bu bağımsızlığı sağlam temeller üzerine inşa etmede başarılı olmuştur.Yalın bir ifade ile Türkiye reformist bir dünya görüşünden sıyrılarak devrimci bir çizgiye çekilmiştir. Türk toplumu için değişen ve gelişen yeni yüzyıla ayak uydurma sürecinde Kemalist aydınlanma devrimi evre evre hayata geçirilmiştir. Toplumun karşılanması zorunlu ihtiyaçları birer birer halledilmiştir. Dışa bağımlılık yok edilmiştir. Ancak, ülkeyi baştan aşağı inşa eden Kemalist kadrolardan sonra bu kalkındırma sürecini devam ettirecek ve tam bağımsızlık ile antiemperyalist ideolojiyi özümseyerek yaşatacak kitleler gerekmektedir. İşte burada gündemimize Halkevleri girmektedir. Halkevleri yalnızca bir dernek olarak hareket etmemiş, çıkardıkları yayın organlarıyla da Türk basın hayatına damgasını vurmuştur. Bu sebeple çalışmamızda önce Türk basın hayatını ve dergicilik çalışmalarını; sonra basın hayatı içinde Halkevlerini ve dergilerinin rolünü değerlendirdik. Bu tezde toplumu her anlamda kalkındırmaya çalışan Kemalist ideolojiye önemli bir yardımın da Türkiye'deki Bergsoncu çevreden geldiğini gördük. Özellikle son dönemini Dergâh dergisi etrafında geçirmiş, ülke ve toplumun kültürel kalkınmasını sağlamak adına çalışan bir grup entelektüelin Yeni Türk Mecmuası çevresinde bu mücadeleye olan katkılarını ele aldık.

In the 17th century, The Ottoman Empire has reconized the need to adapt to modern times and has made some reforms to reserve this situation. Applying reform plans with Eastern mentality, it had been costed one century to state conceiving these reforms were inadequate to necessaries of the era. Thorough 18th century, although aiming to train westernize bureaucrat, reforms were unsuccessful. While the goal were providing to necessaries of the era, progress, enlightening and reaching to level of the modern civilizations, unfortunately it was unsuccessful. Aside from the unsuccessfulness, first de facto after de jure independence of the state had been lost. With arising in this conditions, Mustafa Kemal was successful both in reviving of the state's independence and in constructing the independence with strong basis.Shortly, the concept of modernization has been changed from reformism into revolutionary front. To reach changed and improved new era Kemalist enlightment deployed a reform program. However, beside Kemalist elites reconstructed country thoroughly, elites required masses to maintain and to keep the reform process. To train and to raise these masses into keeper of revolution, Halkevleri (People houses) became main unit. Halkevleri were not only acted as an association but also it had a journal which impressed Turkish press history. For this reason we primarily evaluated Turkish press and journalism, secondly we studied role of Halkevleri and its journals in press. In this thesis, an important help came from Bergsonist society in Turkey to ideology of Kemalism having a certain influence every sphere in society. Particularly, we evaluated a group of intellectuals, having spent their last terms around Dergah journal, organized around Yeni Türk Mecmuası in order to improve state's and people's culture.