Tavşan akciğerinde paraquatın neden olduğu fibroblastik yanıta radioterapinin etkileri

Abstract

ÖZET Paraquat bitki öldürmekte kullanılan bir tarım ilacıdır. Klinikte özellikle suisid amacıyla içilmesi, cilde teması, inlravenöz ya da diğer yol lardan alınması ölümle sonuçlanabildi tablolara yol açabildi zehirli bir maddedir. Bildirilen morlalite %60 İle 80 arasında değişmektedir. Ölüm alınan doz ile yakından ilgilidir. İnsanlar için öldürücü doz 10-15 ml'dir. Bu dozun altında alınması her zaman ölümle sonuçlanmamaktadır. Irkisini, tok- sik oksijen radikallerini ortaya çıkarması ile gösterir. Bu nedenle en önemli hasar, oksijen konsantrasyonunun yüksek olduğu akciğerlerde oluşur. Paraquatin akciğerde neden olduğu değişiklikleri gözlemlemek ve radi- olerapinin etkilerini araştırmak amacıyla üç aşamalı bir çalışma yapılmıştır. İlk bölümde 10-15-20-25-30 ve 35 nıg/kg dozunda intraperitoneal pa raquat verilen tavşanlardaki değişiklikler incelenmiştir. Burada 10-15 nıg/kg dozunda paraquat verilen tavşanların akciğerlerinde hafif değişiklikler olurken; 20-25 nıg/kg dozunda verilenlerde hücresel proliferasyonuu ve fib- rozisin egemen olduğu gözlenmiş daha yüksek dozda verilenler ilk günler içinde ölürken bunların akciğer histolojilerinde yaygın ödem, hemoraji, ate- lektazi ve anfizem alanları izlenmiştir. ikinci bölümde proliferatif ı ve fibrolik yanıta neden olacak dozu tem sildi 23 mg/kg dozda paraquat verilen 40 adet tavşanda proliferatif yanıtın gelişimi araştırılmış; bu bölümde de ilk günlerde bazı tavşanlar ölmüş, bun larda çalışmanın ilk bölümünde yüksek doz verilen tavşanlarda izlenen akciğer histolojisine benzer görünüm saptanmıştır. Kalan tavşanlar 15'er günlük aralarla öldürülerek proliferatif yanıtın gelişimi 90. güne kadar iz lenmiştir. Bu bölümde proliferatif ve fibrolik yanıtın 90 gün boyunca 30sürdüğü zaman ile değişiklik göstermediği saptanmıştır. Üçüncü bölümde ise proliferatif ve fibrotik yanıta neden olacak dozda (23 mg/kg) paraquat verilen 27 tavşandan 13'üne 7.5 Gy; 14'üne 10 Gy do zunda radioterapi verilmiş ve etkileri araştırılmıştır. Intraperitoneal paraquat verilmesinden 5 gün sonra radioterapi verilen ve 20. günde öldürülen tavşanlardan 7.5 Gy verilenlerde; %15.3 (2/13) hiç fibrozis izlenmemiş, %23.07 (3/13)'sinde minimal değişiklikler izlenirken kalan %61.5 (8/13)'unda fibrotik görünümde bir değişiklik saptanmamıştır. 10 Gy verilen grupta %21.42 (3/14) hiç fibrozis saptanmamış, %28.57 (4/14)'sinde minimal akciğer değişiklikleri izlenirken %50 (7/14)'sinde ise fibrozise ait bulgular görülmüştür. Sublethal dozda paraquat verilen tavşanlarda 7.5 ve 10 Gy dozunda to- raks ışınlaması ile iyileşmeler saptanmış, ancak bunlar istatistiksel olarak an lamlı düzeylerde bulunmamıştır. Klinikte paraquat intoksikasyonu olguları karşısında radioterapi uygu laması kararı verilirken bu konuda yapılan deneysel çalışmalar ve olgu su numlarından yola çıkılarak, radioterapinin paraquat intoksikasyonunda hem etkili olduğu, hem de etkisiz olduğu yönünde bulguların varolduğu gözönünde tutulmalıdır. 31