Bipolar depresyonda lityumun manik kayma, antidepresif etkililik ve yan etkilere etkisi: Çift-kör, plasebo kontrollü bir çalışma

Abstract

ÖZET Bu çalışma ile bipolar depresyonun sağaltımı sonucunda oluşan `manik ya da hipomanik epizoda kayma` sürecinin, lityumdan ne denli etkilendiği ve bazı değişkenlerle ilişkisi araştırılmıştır. Araştıi manın diğer iki temel konusu; lityumun, antidepresif sağaltıma etkililik ve yan etkiler yönünden katılımı olmuştur. Çalışmamız çift- kör, plasebo kontrollü bîr yöntemle (imipramin+`plasebo ya da lityum`) gerçekleştirilmiştir. 22'si kadın, 13'ü erkek 35 deneğe çalışma protokolü uygulanmıştır. Tüm grupta %37.1 oranında ortaya çıkan manik kayma; plasebo grubunda %43.8, lityum grubunda ise %31.6 oranında görülmüştür. Bu oranlar kesin ve mutlak olmasa da lityumun kayma sıklığını az da olsa azaltarak, avantaj sağladığını düşündürmektedir. Bu çalışmada manik kaymanın yaş; cins; hastalığın başlangıç yaşı; mevsimsellik; depresyon alttipleri; depresif epizod sûresi; mani alt tipleri; mani belirtileri; geçmiş manik ve depresif epizod sayıları, süreleri; siklus uzunlukları; 24 saatlik idrar sodyum ve lityum düzeyleri; deksametazon supresyon testi; plazma ve eritrosit lityum düzeyleri; lityum oranlan ve tiroid işlev testleri ile herhangi bir ilişkisi saptanmamıştır. Öte yandan; bipolar depresyonun sağaltımında, imipramine ek lityumun da kullanılmasının pek çok yönden antidepresif etkililiğe katkı sağladığı belirlenmiştir. Bunların başlıcaları; iyileşme hızının artması, iyileşme süresinin kısalması, iyileşmenin daha ilk haftadan başlaması, tüm hastaların depresyondan çıkması, ağır ve/veya melankoli!! depresyonda daha etkili olması, gereksinim duyulan birincil antidepresifin (imiprarhin) ve anksiyolitik etki ya da uyku indüksiyonu amaçlı ek ilacın (iorazepam) kümülatif dozlarını azaltmasıdır. Lityumun antidepresif etkililiğe katılımı özellikle birinci ve dördüncü haftalarda daha belirginleşmektedir. 102Yan etki sıklığı ölçüt alındığında güvenirlik yönünden imipramin+lityum kombinasyonu imipramin+plasebodan farksız bulunmuştur. Sonuç olarak bipolar depresyonun sağaltımında imipramin+lityum kombinasyonu güvenilir bir uygulamadır. Lityum, antidepresif etkililiğe yadsınmaz bir katkıda bulunmaktadır. Manik kaymayı önlemede ise kısmi bir etkisinden söz edilebilir. 103