Karaisalı/Salbaş (Adana) yöresindeki killerin jeokimyası, oluşumu ve endüstriyel hammadde potansiyeli

Abstract

ÖZ Bu çalışma; Adana ve İçel illerinde bulunan tuğla kiremit üreticilerinin sorunlarında yola çıkılarak, bu işletmelerin hammadde sağladıkları Handere formasyonu içerisindeki birkaç ocaktan ve altarnatif olarak düşünülen Güvenç formasyonunun killi seviyelerinden alınan sediment örneklerinin kimyasal, fiziksel ve mineralojik olarak incelenmesini ve tuğla endüstrisi için uygunluğunun araştırılmasını kapsamaktadır. Sedimentleri oluşturan mineral ve element içerikleri nitel ve nicel olarak X-Ray Difraction, Infrared Spektrofotometri ve Atomik Absorbsiyon Spektrofotometrisi yöntemleri ile incelenmiş ve örneklerin çoğunda kalsit, dolomit, kuvars ve kil minerallerine rastlanmıştır. Büyük miktarlardaki karbonat (>%30) ve kil minerallerinden montmorillonit ve vermikülitin varlığı tuğla kalitesini düşürücü yönde etki yapmaktadır. Bu durum yapılan plastisite, rötre ve su emme deneylerinden de tespit edilmiştir. Uygun olmayan hammaddelerin yanında bu malzemenin tuğla üreticileri tarafından iyi hazırlanmaması (öğütme, homojenleştirme) üretilen tuğlaların standartlara uygunluğunu olumsuz yönde etkilemektedir.

ABSTRACT In this study, chemical, physical and mineralogical properties of several clay- bearing sedimantary samples collected from the Güvenç and the Handere formations, have been analyzed. Main aims of this research are to investigate the raw material extracted from the Handere formation to increase the quality of brick-tile production and to examine the Güvenç formation for its suitability for brick tile production. Qualitative and quantitative element concentrations and mineral identifactions have been obtained by using X-Ray Difractometer, Infrared Spectrophotometery and Atomic Absorbtion Spectrophotometery techniques. Most of analayzed samples include calcite, dolomite, quartz and clay minerals. During plasticitiy, shrinkage and absorbtion measurements, it has been observed that the presence of montmorillonite and vermiculite minerals and high carbonate concentrations (>30%) cause low quality brick productions. It is of also important to notice that final guality of brick tile not only reflects the quality of raw material, but also reflects the production related processes such as grinding and homogenization.