Çiftlikköy (Mersin) ve çevresinde kalişin oluşumu ve özellikleri

Abstract

Ill ÖZ Çalışma alanı Çiftlikköy ve çevresini kapsamaktadır. Bu alanda temelde kırıntılı kayaçlardan oluşan Kuzgun Formasyonu yer alır. Bunun üzerinde uyumsuz olarak kaliş bulunur. Kaliş gelişimi esas olarak litoloji ve topografya tarafından kontrol edilmektedir. Arazide, litolojiye bağlı olarak dört farklı kaliş profili saptanmıştır. Bunlar kırmızı renkli toprak ve Kuzgun Formasyonunun farklı birimleri içinde ve üzerinde gözlenir. Kuzgun Formasyonuna ait bu birimler kırmızı renkli kiltaşı, kumtaşı ve marndır. Kaliş oluşumu özellikle kırmızı renkli kiltaşları içinde yaygındır. İdeal kaliş profili alttan üste doğru temel kaya, yumrulu seviye, tubuler seviye, karbonat kabuk, pizolit ve topraktır. Karbonat kabuk arazide, laminer özelliktedir ve üst yüzeyinde karstik boşluklar içerir. Petrografik çalışmalarda karbonat kabuk içinde laminalı yapı, kök boşluk ve dolguları, topak dokusu, alveoler doku, kalsit iğneleri, vadoz pizolit, vadoz süt, taneyi çevreleyen çatlaklar, yüzen doku, fenestral porozite belirlenmiştir. Kırmızı renkli kiltaşları ve toprak içindeki kaliş yumruları mikrit ve mikrosparitten oluşmaktadır. X-ray difrakto ve X-ray flöresans analiz sonuçları kaliş örnekleri içinde en yüksek CaO miktarım kaliş yumrularının içerdiğini göstermiştir. Karbonat kabukta yüksek kalsiyum karbonat içeriği yanında kuvars ve kil mineralleri de bulunmaktadır. Poligorskit kaliş oluşumundan etkilenmemiş toprak ve Kuzgun Formasyonuna ait kırmızı renkli kiltaşlarında en yaygın kil mineralidir. Değişime uğramış kiltaşları ve toprakta ise yaygın kil minerali smektittir. Kaliş kurak ve yarı kurak iklimlerde oluşmaktadır. Mersin bölgesinde aynı iklim koşullarının geçmişte ve günümüzde hakim olduğunu düşünmekteyiz. Bundan dolayı temel kaya ve topografyanın uygun olduğu alanlarda kaliş oluşumu devam etmektedir.

IV ABSTRACT The study area covers Çiftlikköy and surrounding areas. In this area, the bedrock is the Kuzgun Formation which consists of detrital rocks. The Kuzgun Formation is unconformably overlain by the calcrete. The calcrete development is mainly controlled by lithology and topography. Four different calcrete profiles, depending upon lithology, have been recognize in the field. These are situated in/or over red soils and different units of Kuzgun Formation. These units are red claystone, sandstone and marl. The calcrete Formation is widespread especially in red claystone. Idealized caliche profile from bottom to top includes bedrock, noduler level, tubuler level, hardpan, pizolith and soil. In the field, the hardpan seems a laminer carbonate crust, and includes karstic holes on the its upper surface. During the petrographic studies, laminer structure, root mold and cast, clotted texture, alveolar texture, calcite needle, vadose pisolite, vadose silt, circumgranular cracking, floating texture, fenestral porosity have been recognized within the hardpan calcrete nodules in the red claystone and soil are composed of predominantly micrite and microsparite. The results of X-ray diffraction and florescence analyses show that calcrete nodules have highest CaO values among the caliche samples. Besides to high calcium carbonate content, quartz and clay minerals are present whithin the hardpan. Poligorskite is a widespread clay minerals in red claystones of the Kuzgun Formation and soils which have not been affected by the caliche formation. Whereas, smectite is a common mineral in altered claystones and soils. Calcrete occurs in arid and semiarid climate. We Think same climatic conditions were dominant in the past, and also today in the Mersin Province. Therefore, the calcrete formation is contiuing where the bedrock and topography are suitable.