Adana alüvyonel aktiflerin hidrojeolojisi ve nitrat kirliliğinin incelenmesi

Abstract

oz Tez, Adana kent merkezinin bulunduğu alanda yeralan alüvyonel akiferin hidrojeolojik özellikleri ve su kimyasını inceleyerek yeraltısuyu kirliliğini belirlemeyi amaçlamaktadır. Amaca yönelik olarak akiferin yeraldığı alanın jeoloji, hidrojeoloji ve kirlilik haritaları (1/25 000 ölçekli) hazırlanmıştır. Çalışma alanında tabanda Üst Miyosen - Pliyosen yaşlı Handere formasyonu, bu birim üzerinde Pliyo - Kuvaterner yaşlı Taraça -Kaliçi birimi ve Kuranşa formasyonu ile güncel alüvyon Örtü yerahı. Havzada yeraltısuyu taşıyan başlıca birim Taraça konglomeraları ve alüvyondur. Tabanda yeralan killi ve marnlı birimlerden oluşan Handere formasyonu geçirimsiz özelliktedir. İnceleme alanında ortalama yıllık yağış miktarı 650 mm, ortalama sıcaklık 22° C ve yıllık buharlaşma miktarı 430 mm/yıl olarak belirlenmiştir. Yapılan kimyasal analizlerin sonuçları Piper ve Schoeller diyagramında gösterilmiş suların sınıfı ve sular arasındaki ilişki saptanmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre akiferin Seyhan nehrinden uzaklaştıkça nitrat bakımından kirlendiği ve EC değerlerinin arttığı saptanmıştır. Nitrat değerlerinin Adana batısında Afet evleri mevkiinde 60 mg/l'nin üzerinde, doğusunda PTT evleri civarında da 50 mg/I nin üzerinde değerlere sahip olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar kullanılarak nitrat haritası yapılmış ve kirli bölgeler saptanmıştır. Yapılan Ağır metal analizleri sonucunda önemli miktarda olmasa da içme ve kullanma suyu sağlayan bazı kuyularda ağır metal kirliliğine rastlanmıştır. Anahtar Kelimeler: Alüvyonel akifer, Hidrojeoloji, Yeraltısuyu kirliliği, Nitrat.

ABSTRACT This thesis aims to describe the hydrogeological features and groundwater pollution of alluvium aquifers in Adana urban area. In this study, geological, hydrogeological, and pollution maps in a scale of 1/25,000 were prepared. In the study area, lower sedimentary unit is identified as Upper Miocene-Pliocene age Handere formation, and this unit overlains by the Plio- Quaternary age Terrace-Caliche unit, Kuranşa formation, and recent aluvium cover. In the study area, the main aquifer is composed of Terrace conglomerates and alluvium. Lower sedimentary unit (Handere formation), which is composed of claystone, marl, and sandstone, shows impermeable properties. In the study area, mean annual precipitation is 650 mm, mean temperature is about 22°C and annual evapotranspiration averages 430 mm/year. Hydrochemical analysis results were plotted on the Piper diagram and it has been found out that waters (taken from wells) from the area can be classified as bicarbonate and mixed type waters. Data analysis results show that further away from the Seyhan River both nitrate and electric conductivity (EC) values increase. In the west of Adana (in the vicinity of Afet Evleri district) nitrate values exceed 60 mg/1, in the east (in the vicinity of PTT Evleri and Çukurova University campus area) nitrate values exceed 50 mg/1. Using these results a nitrate pollution map was created and polluted area has been delineated on the map. In the wells supplying drinking and domestic use water a slight heavy metal contamination was determined, however the concentrations of these heavy metals do not exceed maximum contaminant levels (MCL) imposed by Turkish Drinking Water Standards. Keywords: Alluvium aquifer, Hydrogeology, Groundwater pollution, Nitrate.