Ellek-böceklik (Osmaniye) yöresi kuvaterner yaşlı bazaltik volkanizmanın petrolojisi

Abstract

Ellek-Böceklik (Osmaniye) yöresinde Kuvaterner yaslı holokristalin-porfirikdokulu koyu renkli lav akıntıları gözlenmektedir. Bu lav akıntıları petrografik verilerve ana-iz element verilerine göre alkali olivin bazalt olarak adlandırılmıstır.Petrografik veri bazaltlarda fenokristal faz olarak olivin ve plajiyoklazminerallerinin varlıgını göstermektedir. Olivin fenokristallerinde iskeletimsibüyümeler, eriyik tarafından resorpsiyon özellikleri, balpetegi dokusu ve bolmiktarda eriyik kapanımları gözlenmektedir. Plajiyoklaz fenokristallerinde zonlanmaörnekleri ve elek dokusu gelisimi izlenmektedir. Ana ve iz element verisi bazaltlarınoldukça dar bir bilesimsel aralıga sahip olduklarını göstermektedir. Bazaltların Mgsayılarıbunların ilksel eriyikler olmadıklarını vermektedir. Ana ve iz elementlerinMgO'e karsı degisimi diyagramlarında bazaltların evriminde fraksiyonlanmanınetkili bir süreç olmadıgını, ancak ana element verisine dayandırılan Pearce ElementOranı (PER) diyagramları bazaltların evriminde olivin-plajiyoklaz ve klinopiropksenfraksiyonlanmasının varlıgını göstermektedir. lksel mantoya göre normalize edilmisiz element profilleri pozitif Nb-Ta anomalileri ile negatif Th-U-K-Rb anomalilerigöstermektedir. Negatif K-Rb anomalileri bu bazaltların köken bölgesinde Kelementinibünyesinde barındıran filogopit gibi kalıntı fazların varlıgınıbelirtmektedir. Nadir toprak elementi profilleri ise hafif nadir toprak elementlerincezenginlesmis bir dagılım deseni sunmaktadır. z element verisine dayalı diyagramlarve 1' den küçük La/Nb oranları bu bazaltların astenosferik bir kökenden geldiginibelirtmektedir. Jeotektonik ortam ayırtman diyagramlarında bazaltlar plaka içi alkalibazalt alanında yer almaktadır. Nadir toprak elementi verisine dayalı bölümselergime modellemesi bu bazaltların olusumunda hem spinel hem de granat-peridotitalanından türeyen eriyiklerin oldugunu ve bu eriyiklerin birbirleriyle karıstıklarınıgöstermektedir.Elde edilen petrografik ve jeokimyasal veriler bu bazaltların, Dogu AnadoluFay Zonu boyunca Anadolu levhasının batıya dogru hareketi sırasında meydanagelen trans-tansiyonel hareketlere baglı olarak litosferik bir genisleme ile iliskilioldugunu ve bu genislemeye baglı olarak astenosferik malzemenin yükseldigini veolusan eriyiklerin daha önceden olusmus olan kırıklar boyunca yüzeye çıktıklarını göstermektedir.

Basaltic lava flows with holocrystalline-porphyrytic texture exposed in theEllek-Böceklik (Osmaniye) area. These flows have been classified as alkaline olivinebasalt based on petrohgraphical and geochemical data.Petrographical investigations reveal the presence of the olivine andplagioclase minerals as phenocrystalline phases. Olivine phenocrysts present theskeletal overgrowths and resorption features. They have abundant melt inclusionsand honeycomb texture. Plagioclases commonly show the zoning patterns and sievetexture. Major and trace element data indicate that the basalts have a limitedcompositional variations. Their Mg-numbers shoh their evolved nature. Major andtrace element variations against MgO present that the crystasl fractionation is not amajor magmatic processes, although Pearce Element Ratio diagrams show theolivin+plagioclase+clinopyroxene fractionation in any combination. Primitive mantlenormalized trace element profiles have the characteristic features such as the positiveNb-Ta and negative Th-U-K-Rb peaks. Negative K-Rb anomalies suggest thepresence of a relict phases such as phlogopite in the source region. REE profilesshow the LREE enrcihments relative to heavy REEs. They have the La/Nb ratios <1indicating the astenospheric origin. Geotectonic discrimination diagrams based ontrace element data show that the studied basalts are within-plate alkaline basalts.Partial melting modelling based on REE data reveals the presence both of the garnetandspinel peridotite mantle as a source region, and melts originated from bothsource were mixed to each other.All the data suggest that the melts formed by astneospheric upwelling as aresult of the lithospheric extention due to transtentional movement of the Anadoluplate along the East Anatolian fault and erupted along the cracks previously occured.