Mersin ili için alternatif katı atık depolama alanlarının analitik hiyerarşi prosesi ve coğrafi bilgi sistemi yöntemleriyle saptanması

Abstract

Nüfusun ve sanayileşmenin giderek artmasıyla ortaya çıkan atık miktarısürekli olarak artış göstermektedir. Ortaya çıkan bu atıkların çevre ve insan sağlığı açısından problem oluşturmaması için düzenli ve hızlı bir şekilde depolanması büyük bir önem arz etmektedir. Bu nedenle, son yıllarda Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) teknolojisi, atıkların toplanması, taşınması, depolanması ve sonrasında takip edilmesi gibi işlemlerin uygulanmasında geleneksel yöntemlere göre daha hızlı ve etkin olarak kullanılmaktadır.Mersin ili aldığı yüksek orandaki göç nedeniyle çok hızlı ve kontrolsüz olarak büyümekte olup mevcut depolama alanlarına alternatif olacak yeni alanların belirlenmesi gerekmektedir. Bu amaçla yapılan bu Yüksek Lisans tez çalışmasında, katı atık düzenli depolama yeri seçimi için, Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ve konuyla ilgili yapılan diğer çalışmalar incelenmiş ve çalışma alanının mevcut durumu da göz önünde bulundurularak toplam 11 kriter (eğim, bakı, yükseklik, yüzey suları, yollar, yerleşim alanları, heyelan alanları, arazi kullanımı, akifer türleri, litoloji ve faylar) belirlenmiştir. Bu kriterler de kendi içerisinde alt kriterlere ayrılmıştır. Yapılan bu çalışmada, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yöntemi kullanılarak belirlenen kriterler ikili olarak karşılaştırılmış ve her bir kritere ağırlık değerleri atanmıştır. CBS ortamında belirlenen bu kriterler için ayrı ayrı kriter katmanları oluşturulmuş ve daha sonra AHP ile atanan ağırlık değerleri sisteme girilmiş ve ağırlıklı toplama yöntemiyle analizler gerçekleştirilmiştir. CBS ortamında yapılan analizler sonucunda, depolama alanı için uygunluk haritası oluşturulmuş ve uygunluk açısından çalışma alanı beş ayrı sınıfa ayrılmıştır. Elde edilen haritada, katı atık düzenli depolama yeri için uygun nitelikte beş alternatif alan belirlenmiştir. Bu alanların değerlendirilmesi sonucunda, Alternatif I, Alternatif II ve Alternatif III isimli alanların katı atık düzenli depolama alanı olarak en uygun alanlar olacağı sonucuna varılmıştır.

The amount of waste arising from the ever increasing population and industrialization is growing constantly. The storage of these wastes in an orderly and speedy manner is of utmost importance since these wastes may potentially pose a variety of problems for the environment and human health. Therefore, in recent years, the Geographic Information System (GIS) technology is being used for the implementation of processes related to collection, transportation and storage of the wastes and their monitoring afterwards, because it provides faster and more efficient solutions for these problems compared to the conventional methods. Mersin province is growing very fast and in an uncontrolled manner due to high rate of migration and therefore it is inevitable to determine new solid waste disposal sites as an alternative to the existing ones. In this Master?s Thesis work, which is prepared with this purpose, the Solid Waste Control Regulation and other studies conducted on this topic are worked through for the selection of alternative solid waste landfill sites and a total of 11 criteria (slope, aspect, elevation, surface water, roads, residential areas, landslide areas, land use, aquifer type, lithology, and faults) were determined considering the current state of the study area. Each one of these 11 criteria was then divided into their own sub criteria. In this research, determined criteria were compared in pairs and weight values were assigned to each criterion using the Analytic Hierarchy Process (AHP) method. For each one of these criteria, separate criteria layers were formed in the GIS environment and then the weight values assigned by AHP were used in the analyses conducted by the weighted summation method. In the result of these GIS analyses, a solid waste storage area suitability map was created and the study area was divided into five different categories from the point of suitability. This map delineates five alternative areas that are appropriately qualified as solid waste landfill sites. After the evaluation of these areas, it is concluded that the areas named Alternative I, Alternative II, and Alternative III are the most suitable areas to be a solid waste landfill site.