Lamıaceae familyasına ait bazı bitkilerin uçucu yağ içeriklerinin belirlenmesi, antimikrobiyal ve antimutajenik aktivitelerinin araştırılması

Abstract

Yapılan çalışmada Stachys rupestris Montbret Et Aucher, Salvia heldreichiana Boiss. Ex Bentham ve Ballota saxatilis subsp. brachyodonta Boiss. P. H. Davis & Doroszenko, endemik bitkilerinin uçucu yağ bileşimlerinin aydınlatılması, antimikrobiyal ve mutajenik özelliklerinin ortaya amaçlanmıştır.Lamiaceae familyasından olan bu bitkiler, 2011-Haziran-Temmuz aylarında Mersin yaylalarından toplanmıştır. Bitkilerin uçucu yağları Gaz kromatografisi-Kütle spektrometresinde (GC–MS) incelenmiştir. En yüksek yağ verimi Salvia heldreichiana bitkisinde, %0.75 olarak belirlenmiştir. Stachys rupestris ve Ballota saxatilis subsp. brachyodonta bitkilerinin uçucu yağlarının ana maddelerini seskiterpen ve diterpenlerler oluştururken, Salvia heldreichiana bitki uçucu yağınınana maddesini monoterpenler oluşturmaktadır. Her üç bitkinin uçucu yağlarının antimikrobiyal, mutajenik ve olası antimutajenik aktiviteleri araştırılmıştır. Antimikrobiyal aktivite için makrobroth dilüsyon tekniği kullanılmış ve bazı patojen mikroorganizmalara karşı Minimalİnhibisyon Konsantrasyon (MİK) değerleri belirlenmiştir. Uçucu yağların mutajeniteleri kısa zamanlı prokaryotik mutajenite testi olan Umu-test (Salmonella thyphimurium TA1535/pSK1002), Ames /Salomonella/ Microsom ve kısa zamanlı ökaryotik test olan Neurospora crassa (N23 and N24 strains) testi ile araştırılmıştır. Çalışmamızda, Stachys rupestris, Salvia heldreichiana ve Ballota saxatilis subsp. brachyodonta uçucu yağlarının test mikroorganizmalarına karşı ortalama bir antimikrobiyal aktivitite belirlenmiştir. Uçucu yağların Umu ve Ames testi hem S9(metabolik aktivasyon) kullanmadan hem de S9'suz ortamda mutajeniteye neden olmadığı belirlenmiştir. Neurospora crassa N23 suşu ile yapılan çalışmada her üç bitkide de herhangi bir mutajenite belirlenmemiştir. Ancak, Salvia heldreichiana uçucu yağının N24 suşu üzerinde zayıf mutajeniteye neden olduğu gözlenmiştir. Stachys rupestris ve Ballota saxatilis subsp. brachyodonta bitkilerinin uçucu yağlarında N24 suşunda herhangi bir mutajenite belirlenmemiştir. Sonuç olarak, Stachys rupestris, Ballota saxatilis subsp. brachyodonta ve Salvia heldreichiana uçucu yağlarının biyolojik etkinlik yönünden aktif, ancak mutajenik potansiyelinin düşük olduğu tespit edilmiştir.

The aim of the current study was to determine the chemical composition antimicrobial and mutagenic activities of the essential oils of Stachys rupestris Montbret Et Aucher, Salvia heldreichiana Boiss. Ex Bentham and Ballota saxatilis subsp. brachyodonta Boiss. P. H. Davis & Doroszenko which are endemic plants.These plants, which belong to Lamiaceae were collected from Mersin plateaus in April-July, 2011. The essential oils of plants were investigated by Gas Chromatography-Mass Spectrometry (GC-MS). The highest oil efficiency was determined to be 0,75% and it belonged to Salvia heldreichiana. The antimicrobial, mutagenic and possible antimutagenic activities of all plant species were investigated. The antimicrobial activity was evaluated using macrobroth dilution assay. MIC (Minimal inhibitory concentration) values were determined against some pathogen microorganisms.The mutagenicity of essential oils was assessed by Umu-test (Salmonella thyphimurium TA1535/pSK1002) and Ames/Salomonella/Microsom which are short-term bacterial test systems and Neurospora crassa (N23 and N24 strains) which is a short-term eukaryotic test system. In our study, it was determined that essential the oils of Salvia heldreichiana, Stachys rupestris and Ballota saxatilis subsp. brachyodonta exhibited moderate antimicrobial activity against the test microorganisms. It was showed that essential oils had no mutagenic activity with S9 (metabolic activation) and without S9 conditions by Umu and Ames tests. In addition, it was determined that the essential oils of Stachys rupestris, Ballota saxatilis subsp. brachyodonta and Salvia heldreichiana had no mutagenic activity by Neurospora crassa (N23 strains) test while the essential oil of S. heldreichiana had a mutagenic effect on N24 strain. Essential oils of Stachys rupestris and Ballota saxatilis subsp. brachyodonta did not show mutagenic activity on N. crassa N24 strains.As a result, the biological efficiency of essential oil components of Stachys rupestris, Ballota saxatilis subsp. brachyodonta and Salvia heldreichiana have been seen to be active but it was found that their potentials of mutagenic were low on microorganisms.