Deneysel hidroflorik asit deri yanıklarında, acil uygulanan tedavi metodlarının iyileşme üzerine etkilerinin karşılaştırılması

Abstract

Amaç: Hidroflorik asit (HF) farklı biyolojik sonuçlara yol açan özellikleri yanında, tüm inorganik asitlerin en güçlülerinden biridir. Endüstrideki kullanımı yaygın olup, bu kullanım alanları arasında petrokimyasal üretim, cam desenleme, mineral işleme vs bulunur. Daha da dikkat çekici olan bunun metal ve cam için temizleyici bir ajan olarak kullanımı ve evlerde pas çıkarıcı olarak kullanılan bileşiklerin içinde sıklıkla yer almasıdır. HF yanıklarının fizyopatolojisi onu tüm diğer asit yanıklarından ayırır. HF çok sıklıkla kullanılan hidroklorik veya sülfirik asite, iki kademeli biyolojik etkileri nedeniyle tezat oluşturur. İlk olarak süperfisiyel dokularda diğer inorganik asitler gibi koroziv bir etki yapar. İkinci olarak, çok ileri derecede geçirgen olan florür iyonları sayesinde, asit süratle derin dokulara ulaşır. Burada likefaksiyon nekrozu, alttaki kemiğin dekalsifikasyon ve erozyonuna neden olur. Doku hasarı ile oluşan ağrı çok şiddetlidir.Yara iyileşmesi; koagulasyon, inflamasyon, matriks sentezi, anjiogenezis, fibroplazi, epitelizasyon, kontraksiyon ve remodelizasyonu içeren birçok evreyi içerir. Epidermal Büyüme Faktörü (EBF)'nün yara iyileşmesi ve yanık yaraları üzerinde olumlu etkileri olduğu bilinmektedir.Bu çalışmada HF'in % 40'lık çözeltisi ile oluşturulan kimyasal deri yanıklarının tedavisinde, EBF'nin subkütanöz enjeksiyonları ile konvansiyonel kalsiyum glukonat ve magnezyum sülfat'ın subkütanöz enjeksiyonlarının etkileri karşılaştırılmıştır.Yöntem: Bu çalışmanın deneysel araştırma kısmı Ege Üniversitesi Deneysel Araştırma ve Hayvan Laboratuvarı'nda ve histopatolojik araştırmaları ise Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Histoloji ve Embriyoloji Anabilim Dalı'nda yapılmıştır.Çalışmada 350?400 gram ağırlığında, her iki eşeyden, 40 adet Sprague-Dawley sıçanlar kullanılmıştır. Genel anestezisi sağlandıktan sonra sıçanların sırtında 6x4 cm'lik alana% 40'lık HF damlatıldı. 5 dakika süre ile asidin etki etmesi beklendikten sonra gruplarda planlanan işlemler her gruba ayrı ayrı sırası ile gerçekleştirildi.İlk grup (Grup 1) kontrol grubu olup bu grupta asit ile oluşmuş olan hasar sonucu oluşan yara doğal seyrinde izlenmiştir. İkinci gruba (Grup 2) subkütanöz olarak serum fizyolojik enjekte edilmiştir. Üçüncü gruba (Grup 3) subkütanöz olarak %15'lik magnezyum sülfat enjekte edilmiştir. Dördüncü gruba (Grup 4) subkütanöz olarak kalsiyum glukonat enjekte edilmiştir. Beşinci gruba (Grup 5) subkütanöz olarak Epidermal Büyüme Faktörü enjekte edilmiş ve yara iyileşmesindeki değişiklikler izleme alınmıştır.Bulgular: HF ile kimyasal yanık oluşturulan sıçanlardaki genel sıvı kaybını anlayabilmek için, 0. ve 72. saatteki ağırlıkları ölçülmüş olup, kontrol grubu ve serum verilen grup ile kalsiyum glukonat ile magnezyum sülfat ve EBF verilen gruplar arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Bu da, magnezyum sülfat ve EBF verilen gruplarda sıvı kaybının daha az olduğunu göstermiştir.Planimetrik yanık alanı ölçümlerinde 0. , 4. ve 8. saatlerde, EBF veriliminin, diğer tedavi gruplarına göre belirgin olarak daha etkili olduğunu göstermiştir. EBF'den daha az olmakla birlikte, magnezyum sülfatın da, ilk 24 saatte belirgin olarak yanık yüzdesini azalttığı saptanmıştır. Kalsiyum glukonat ise, 24 saatten sonra magnezyum sülfatla benzer etki göstermiştir.Dokularda oluşan değişiklikleri değerlendirmek için alınan tam kat deri örneklerinin histopatolojik analizinde EBF verilen grupta yanmış olan sahaların histolojisinin normal dokuya yakın görünümde olduğu saptanmıştır. Bu da EBF'nin diğer tedavi gruplarına göre farkını ortaya koymaktadır.Sonuç: Hidroflorik asit deri yanıklarında, kalsiyum glukonat ve magnezyum sülfat'ın tedavi edici etkileri, ilk 72 saatte subkütanöz olarak uygulanan EBF'den çok daha azdır. Subkütanöz uygulanan magnezyum sülfat'ın ilk 24 saatteki etkisi, kalsiyum glukonat'a göre fazla olmasına rağmen, 72. saatin sonunda benzer etkiye ulaşılmaktadır. HF ile oluşan deri yanıklı hastaların ilk müdahalesinde EBF mutlak suretle kullanılmalıdır. Ancak EBF'nin dezavantajı pahalı olması ve teminindeki güçlüktür. Bulunamadığı takdirde magnezyum sülfat başta olmak üzere magnezyum sülfat veya kalsiyum glukonat kullanılmalıdır.Anahtar kelimeler: Yanık, Hidroforik Asit, Kalsiyum Glukonat, Magnezyum Sülfat, Epidermal Büyüme Faktörü

Objective: Hydrofluoric acid (HF) is one of the strongest of all inorganic acids with unusual biological consequences. Its use in industry is widespred, and includes applications in petrochemical production, glass etching, mineral processing, etc. More alarming, it has also been used as a cleaning agent for metal and glass and it is commonly found in rust-removing compounds available for home use. The pathophysiology of hydrofluoric acid burn distinguishes it from all other acid burns. Hydrofluoric acid has two stages of biologic effects in contrast to the more commonly used hydrochloric or sulfuric acids. It acts first as corrosive to the superficial tissues as any other inorganic acid. Secondly, owing to the highly permeable fluoride ions, it quickly reaches to the deeper tissues where it produces liquefaction necrosis and decalcification and erosion of the underlying bone. The pain associated with tissue damage is intense.Wound healing consisted of many stages such as coagulation, inflammation, synthesis of matrix, anjiogenesis, fibroplasia, epitelization, contracture and remodelling. Epidermal Growth Factor (EGF) has positive effects on wound healing and burn wounds.In this experimental study the treatment of chemical burn wounds, induced with 40 % HF the effects of subcutaneous injections of conventional calcium gluconate and magnesium sulphate compared with EGF injections.Methods: This experimental study is performed in the surgical experimental laboratory of Ege University, and the histopatological part of the study performed in the Department of Histologie and Embriology.Sprague Dawley rats of 350-400 gr, from both sexes are used for the experiments. After general anesthesia, on the dorsum of the rats an area of 6x4 cm burned with 40 % HF solution. After a 5 minutes waiting period the planned protocol applied to all groups. First group (Group 1) is control group and in this group the burned area observed in its natural progress. Second group (Group 2) only the saline injected subcutaneously under the burned area. In the third group (Group 3) magnesium sulphate injected subcutaneously. Fourth group (Group 4) is the group calcium gluconate given subcutaneously. In the fifth group (Group 5) the EGF injected subcutaneously and their effects on wound healing were observed.Findings: To evaluate the fluid loss in the burned rats with HF their weights measured at 0 and 72 hours, significant differences were observed between the control and saline groups and the other groups. Also significant differences found in between the calcium gluconate, magnesium sulphate groups and EGF group. This finding demontrates that the fluid loss in the magnesium sulphate and EGF groups are less and the others.Burn wound area using planimetry were obtained at 0, 4, 8 hours showed that EGF given subcutaneously is more effective than the other treatment groups. The magnesium sulphate which has a lesser effect than EGF is shown that diminishes the burned percentage. Calcium gluconate on the other hand, has a similar effect to magnesium sulphate after 24 hours.To evaluate the histopathological changes of the tissues involved, spesimens obtained and in the group given EGF, the findings were near to normal tissue apperance in the burned areas. This shows the positive effect of EGF compared to other treatment groups.Results: In the first 72 hours the effect of magnesium sulphate and calcium gluconate in the treatment of HF skin burns is weaker than EGF. The effect of magnesium sulphate in the first 24 hours is more than calcium gluconate but at 72 hours their effects are similar. EGF should be used in the HF skin burns. But the disadvantage of the EGF is its high price and the difficulty to obtain. In case of its absence at the first hand magnesium sulphate or calcium gluconate should be used.Key words: Burn, Hidrofluoric Acid, Calcium Gluconate, Magnesium Sulphate, Epidermal Growth Factor