Farklı yöntemlerle aspir bitkisinin tohumundan yağ eldesi ve bu yöntemlerin birbiri ile karşılaştırılması

Abstract

Ülkemizde ve dünyada artan nüfus ile birlikte, bitkisel yağ üretiminde ayçiçeği, soyagibi bitkiler dışında alternatif bitkilere yönelim başlamıştır. Aspir, kolza, kanola gibibitkiler bu alternatif bitkiler arasındadır. Aspir bitkisi ise içerdiği linoleik asitmiktarından dolayı büyük önem taşımaktadır. Bu yüksek lisans tez çalışmasındaaspir bitkisi tohumundan farklı çözücüler ve yöntemlerle yağ ekstraksiyonu, ayrıcabu çözücülerin ve yöntemlerin birbiri ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu amaçdoğrultusunda beş farklı yöntem (klasik çözücü ekstraksiyonu, soxhletekstraksiyonu, ultrasonik ekstraksiyon, mikrodalga ekstraksiyonu ve süperkritikakışkan ekstraksiyonu) ile kimyasal yapısı birbirinden farklı beş çözücü (dietil eter,petrol eteri, hekzan, aseton ve etanol) ile çalışmalar yapılmış, elde edilen yağlar gazkromatografisi ile analiz edilmiştir.Soxhlet ekstraksiyonunda hekzan kullanılarak tanecik büyüklüğünün etkisiincelenmiştir. Yapılan deneylere göre uygun tanecik büyüklüğü belirlenmiş(500µm – 1mm) ve deneylere bu tanecik büyüklüğü ile devam edilmiştir.Genel olarak ekstraksiyon yöntemlerinin ve çözücü türlerinin incelendiği deneylerdeise; klasik çözücü, mikrodalga, ultrasonik ve süperkritik akışkan ekstraksiyonundayaklaşık % 20 verime ulaşılmıştır. Sokslet ekstraksiyonunda ise en yüksek % 35verim elde edilmiştir. Bunun yanı sıra en kısa ekstraksiyon süresi mikrodalgaesktraksiyonunda en uzun ekstraksiyon süresi klasik çözücü ve soksletekstraksiyonunda olmuştur. Saflaştırma işlemleri ile birlikte düşünüldüğünde isetoplamda en kısa işlem süresi süperkritik akışkan esktraksiyonunda olmuştur.Çözücü türlerine bakıldığı zaman kuru madde bazında ekstraskiyon verimi sırasıyladietil eter > petrol eteri > hekzan > aseton > etanol olarak belirlenmiştir. Süperkritikakışkan ekstraksiyonunda kullanılan süperkritik karbondioksit ise organik çözücüolmaması toksik, yanıcı olmaması, ucuz olması açısından uygun bir çözücü olduğudüşünülmüştür.Yapılan analizlerde her bir çözücü türü ve ekstraksiyon yöntemi için aspir bitkisitohumu yağının % 70'inden fazlasının linoleik asit olduğu belirlenmiştir. İçerdiği yağmiktarı ve kalitesi açısından aspir yağının önemli olduğu anlaşılmıştır

As a result of increase in population in our country and in world, a new trend ofproducing vegetable oils from alternative vegetables/plants except sunflower and soybean has arised. Safflower, rapeseed(colza), canola are examples of these alternativevegetables. Safflower is garnered a great interest owing to its rich linoleic acidcontent.In this master thesis, it is aimed to probe extraction oil from safflower via differentkind of solvents and methods and to compare these solvents and methods in terms ofvariety of parameters whichaffect the process viability and the composition of thefinal product. To this end, five different methods (classical solvent extraction,soxhlet extraction, ultrasonic extraction, microwave extraction and supercriticalextraction) and five solvents differing in chemical composition are studied and theobtained oils as final product are characterized by gas chromatography.The effect of particle size using hexane in soxhlet extraction was examined. Theexperiments determined according to particle size (500µm – 1mm) and theexperiments continued with this particle size.Over all the experiments held to examine the extraction methods and solvent types;conventional solvents, microwave, ultrasonic, and supercritical fluid extraction hasreached about 20% extraction yield ( based on dry matter). In soxhlet extraction wasobtain higest % 35 extraction yield. In additon, the shortest extraction time wasreached in microwave extraction, the longest extraction time was reached in classicalsolvent extraction and soxhlet extraction. The short processing time in total whenconsidered in conjunction with the purification process has been in supercritical fluidextractionWhen it looks at the type of solvent the extraction yields (based on dry matter) ofdifferent solvents are sequenced as diethyl ether > petroleum ether > hexane >acetone > ethanol. Supercritical carbon dioxide used in supercritical fluid extractionare considered to be of a suitable solvent. Since supercitical carbon dioxide is theabsence of organic solvent toxic, non-flammable, in terms of being cheap.Consequently, it is stated as a result of the analysis held after each extraction methodand solvent that the oils extracted from safflower seed contains linoleic acid over%70 of its whole content. The safflower is pointed a major significance in terms ofits oil content and quality.