Mersin ilinde bulunan deliçay deresi çevresindeki element kirliliğinin, ağaç dokularının analiz edilmesi yoluyla incelenmesi

Abstract

Ağaçlar metabolik faaliyetlerini gerçekleştirirken, ihtiyaç duydukları maddelerle beraber çevresel kirleticileri de bünyelerine alabilmektedirler. Bu alım, kirletici türüne göre, atmosferik yoldan yaprak ve kabuk ile ya da topraktan kökler ile gerçekleşebilir. Ağaçların yıllık halkaları, kambiyum tabakasının bir vejetasyon dönemi içerisindeki faaliyeti sonucunda oluşan yıllık odun kısımlardır. 'Ağaç dokularının analizi – dendroanaliz; bitki özellikleri, gelişimi ve litolojik özellikler göz önünde bulundurulmak şartıyla, çeşitli çevresel kirleticilerin saptanması için kimyasal analizler yapılması anlamına gelmektedir. Ağaç yaş halkalarının elementel kirliliğin izlenmesinde kullanılması, yıl bazında veri sağlayabileceği için, çevresel kirletici kaynaklarının tespiti ve takibinde kullanılabilecektir. Mersin ili, Kazanlı-Karaduvar Bölgesi'ndeki Deliçay Deresi, kentsel, endüstriyel ve tarımsal faaliyetlerin yürütüldüğü toprakların arasından geçip Akdeniz'e dökülmektedir. Çalışmada, bu bölgede seçilen Servi (Cupressus sempervirens) ağaçlarının yaş halkalarında element birikimi araştırılmıştır. Yapılan ICP-MS analizleri sonrası hazırlanan grafiksel çalışmalar sonucu, tüm örneklerde yoğun K ve P birikiminin olduğu; çoğunlukla Cu, Mo, As ve Pb gibi ağır metallerde birikim gerçekleştiği ve birikimlerin en fazla olduğu yılların 1973-2012 yılları arası olduğu tespit edilmiştir. Çalışma alanına dair eldeki bulgular doğrultusunda, element kirliliğini ifade eden tematik haritalar oluşturulmuştur. Karaduvar'ın endüstriyel ve tarımsal alanlarında daha önce de toprak ve suda ağır metal içeriğine ilişkin araştırmalar yapılmış ve bölgede bu çalışmaya paralel nitelikte Cu, Zn, Pb, Cd, Mo, As, V gibi ağır metaller saptanmıştır.

When the trees uptake nutrients for their metabolism, they will also uptake pollutants together. According to type of pollutant, uptake into tree will be with leaves and tree bark if pollution is atmospheric, or be with roots if pollution is in soil system. Annual tree rings are wooden parts of cambium which occurs in a vegetation period. In view of the fact that, plant qualifications, growth and lithological character of the area, applying chemical prosseses to wood tissues for determination of environmental pollutant is defined as 'Dendroanalysis'. Usage of tree rings at bio-monitoring is expected for determination and tracing of pollution sources, based on enabling data of contamination year by year. Deliçay is a river flows through in soils where urban, industrial and agricultural activities proceeded in Kazanlı-Karaduvar Area, in Mersin and disembogues to the Mediterrenean Sea. In this study, elemental contamination in this area is searched via dendroanalysis of Cupressus sempervirens's tree rings. ICP-MS measurements of sample solutions converted to graphics and concentrations shows that all the samples have accumulated K and P, many of them have accumulated Cu, Mo, Pb and As and the most extensive years of the accumulation detected as between 1973-2012. Previous researches in agricultural and industrial zone of Karaduvar, soil and water samples remarked heavy metal accumulation in the area, corresponding to this study, metals as Cu, Zn, Pb, Cd, Mo, As and V have detected.