Multipl sklerozda koku ve tat duyularının değerlendirilmesi; kognisyon ile korelasyonu

Abstract

MS hastalarında hem inflamasyon hem de progresif aksonal yıkıma bağlıdiğer fonksiyonların yanında tat ve koku duyularının da etkilendiği literatürdedeğişik oranlarda bildirilmiştir. Ancak bu duyuların, duyarlılığı ve özgüllüğü dahayüksek kognitif testler, hastalığın süresi, özürlülük, depresyon, yorgunluk gibiparametrelerle karşılaştırıldığını gösteren ayrıntılı çalışmaya rastlanamadı.Bu çalışmamızda, MS tanılı hastalarda ve normal bireylerde olfaktör vegustatuar fonksiyon değerlendirildikten sonra mevcut olan bozuklukla kognitifbozukluk arasında ilişki araştırılmış, bu amaçla olgular Hamilton Depresyon Skalası,EDSS, Modifiye Yorgunluk Etki Skalası, koku ve tat duyusu testleri, ardından isenöropsikolojik testlerle incelenmiştir.Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı multipl sklerozpolikliniğinde, takip edilen revize McDonald 2010 tanı kriterlerine göre RRMS veSPMS tanıları almış benzer yaş (21-50) ve cinsiyette 30 kişilik hasta ve 20 kişilikkontrol grubu ile yapılan çalışmamız, MS hastalarında özelikle SPMS hastalarındakognitif etkilenmenin yanında tat ve koku duyularında bozulma olduğu sonucunuortaya koymuştur. RRMS olgularının %33.3'ünde koku testi, %40' ında tat duyusubozuk saptanırken, SPMS olgularının %80'de koku duyusunda, %73.3'de tatduyusunda bozukluk saptanmıştır. Çalışmamızda, olfaktor fonksiyon ile kognisyonarasında bir ilişki gösterilememiştir ancak gustatuar fonksiyonun dikkat, bilgi işlemhızı, çalışma belleği gibi kognitif fonksiyonları değerlendiren PASAT ve SDMTtestleriyle ilişkisi gösterilmiştir. Gustatuar bozukluğu olan ve olmayan MSolgularının kognitif testleri karşılaştırıldığında PASAT ve SDMT puanları arasındaistatistiksel farklılık ve aynı zamanda tat testi puanları ile PASAT ve SDMT arasındapozitif korelasyon saptanmıştır. Ancak koku testi için bu farklılıklar ve korelasyongörülmemiştir. Hem koku hem tat duyusu bozukluğu özürlülük derecesi ile ilişkilibulunmuştur.Sonuç olarak, Multipl sklerozda oldukça sık oranda inflamasyon veyanörodejenerasyona sekonder olfaktör ve gustatuar fonksiyon bozukluğugelişmektedir. Hem koku hem de tat duyusu bozukluğu özellikle özürlülük artışı ilekoreledir. Bu korelasyon nörodejeneratif etkiyle açıklanabilir. Çalışmamızda diğernörodejeneratif hastalıklardan farklı olarak koku ve kognisyon arasında bir ilişkigösterilememiştir ancak tat duyusunda, dikkat, çalışma belleği, bilgi işlem hızınıdeğerlendiren testlerde bozulma ile birliktelik saptanmıştır. Koku ve tat duyusubozukluğu, diğer özürlülük nedenleri gibi yaşam kalitesini bozmakla birlikte, yaşamıtehdit edebilecek olumsuz sonuçlara neden olabilmektedir. Bu nedenle, hastaların buaçıdan sorgulanması ve objektif testlerle değerlendirilmesi önerilir.