Kırsal miras bileşenlerinin tanımlanması ve bütünleşik koruma yaklaşımı: Gökçeada - Zeytinliköy örneği

Abstract

Kırsal miras, 1970'li yıllardan itibaren kültürel ve doğal miras kavramı altında tartışılan güncel koruma yaklaşımlarından birisi olmuştur. Uluslararası alanda bu dönemin başlarında kırsal mimari odaklı ele alınan kırsal miras kavramı zamanla kırsal çevre, yerel üretim, geleneksel yaşam gibi bileşenleri de içerecek şekilde genişlemiştir. Ancak birkaç çalışma dışında ülkemizde kırsal miras kavramına yönelik bakış açısı hala sınırlıdır. Türkiye'de kırsal miras kavramını ele alan çalışmaların çoğu bütüncül bir koruma yaklaşımından uzaklaşarak özellikle kırsal mimari kavramı çerçevesinde yoğunlaşmıştır. Bu kapsamda tez çalışmasında geniş kapsamlı bir kaynak araştırması yapılarak kırsal miras kavramının tanımlanması, bileşenlerinin belirlenmesi, koruma stratejileri ile ana koruma ilkelerinin saptanmasına yönelik kuramsal bir çerçeve geliştirilmiştir. Kuramsal çerçeve içerisinde kırsal miras kavramı yer, yerel ekonomi ve geleneksel yaşam bileşenleriyle bir bütün halinde değerlendirilmiştir. Çalışma alanı olarak belirlenen Gökçeada ve Zeytinliköy kırsal yerleşmesi üzerinden kuramsal çerçeve altında kabul edilen kırsal miras bileşenleri ile koruma stratejileri ve ilkeleri irdelenmiştir. Çalışmanın sonucunda kuramsal çerçeve ve alan çalışmasından elde edilen veriler birlikte değerlendirilmiş ve kırsal mirasın bütünleşik olarak korunması çerçevesinde öneriler geliştirilmiştir.

Rural heritage has been one of the current conservation approaches discussed under the concept of cultural and natural heritage since the 1970s. The concept of rural heritage, which was focused on rural architecture at the beginning of this period, has expanded over time to include components such as rural environment, local production, and traditional life in an international area. However the perspective on the concept of rural heritage in Turkey is still limited except a few studies. In Turkey, most of the scientific research addressing the rural heritage has been particularly concentrated on the concept of rural architecture moving away from the integrated conservation approach. In this context, a comprehensive literature survey was conducted and a theoretical framework has been developed within the scope of defining the concept of rural heritage, identifying its components, determining conservation strategies and main conservation principles in this study. Within the theoretical framework, the concept of rural heritage has been evaluated as a whole with the components of place, local economy and traditional life. The rural heritage components and conservation strategies and principles adopted under the theoretical framework were examined through the Gökceada and Zeytinliköy rural settlement identified as the case study. As a result of the study, the data obtained from the theoretical framework and case studies were evaluated together and recommendations were developed within the framework of integrated conservation of rural heritage.