Kamu mallarında bedavacılık sorununa çözüm olarak tercih açıklatma mekanizması.

Abstract

ÖZET Kamu mallarını, özel mallardan ayıran özellikler, kamu sektörünün ekonomiye müdahalesi için en geçerli nedeni oluşturmaktadır. Piyasa mekanizmasının aksamasına neden olan bu özellikler, kamu kesimi karar alıcıları için de bazı sorunlar yaratmaktadır. Bu sorun, kamu mallarının üretim seviyelerinin ve fiyatının belirlenmesinde ortaya çıkmaktadır. Kamu malı üretim seviyesinin ve fiyatının belirlenmesi için, kamu kesimi, ya birey- baskı grubu-parlamento çarkında olduğu gibi, dolaylı bir şekilde bireysel tercihleri bildiğini varsayacak, yada bireylere kamu malı tercihlerini soracaktır. Birinci yol da, kamu malında etkinliğin sağlanması, bireysel tercihlerin tam ve doğru olarak aktarılamaması nedeniyle, oldukça zordur. İkinci yolda ise, bireyin kamu malını finanse edeceği miktarı belirleyecek kamu malı tercihleri, anketler veya benzeri yollarla sorulacaktır. Ancak bu durumda da kamu malında etkinlik sağlanamayacaktır. Çünkü, finansmana hiç katılmadan da kamu malının faydasından yararlanıldığı ve beyana göre kamu malı finanse edileceği için, rasyonel bireyler tercihlerini gizlemeye çalışacaklardır. Bir başka deyişle rasyonel bireyler, kamu malının finansmanına katılmadan, faydasından yararlanmak isteyeceklerdir. Kamu ekonomisi terorisinde bu sorun, bedavacılık sorunu olarak bilinmektedir. Kamu ekonominde, uzun yıllar bu sorun çözümlenemez olarak kabul edilmiştir. Ancak, Edward H. Clarke tarafından tanıtılan tercih açıklatma mekanizması ile,kamu mallarında bedavacılık sorununun çözümlenebileceği ve dolayısıyla kamu mallarında etkinliğin sağlanabileceği görülmüştür. Tercih açıklatma mekanizması ile, bireyler gerçek kamu malı tercihlerini açıklamaya özendirilmekte- dir. Bu çalışma, teorik olarak tercih açıklatma me kanizmasını tanıtma ve mekanizmanın deneysel olarak sı nanmasını amaçlamaktadır. Teorik olarak tercih açıklatma mekanizması ile Pareto/Lindahl dengesine yaklaşıldığı kanıtlanmasına rağ men, uygulamada da aynı sonuca ulaşılıp ulaşılamayacağı sorusunun yanıtı aranmaya başlanmıştır. Bu soruya yanıt verebilmek için, ya deneysel bir çalışma ya da gerçek ha yatta bir uygulama yapmak gerekmektedir. Tercih açıklatma mekanizmasının, gönüllü katılımlar yöntemine göre etkin olup olmadığını belirlenebilmesi için, bazı deneysel ça lışmalar yapılmıştır. Yapılan deneysel çalışmalar göster miştir ki, gönüllü katılımlar modelinde, bedavacı davra nışlar nedeniyle kamu malından sağlanan etkenlik, tercih açıklatma mekanizması uygulaması ile sağlanan etkenliğe göre oldukça düşük düzeylerde kalmıştır. Böylece kamusal mallarının üretimi ve maliyetinin finansmanında. tercih açıklatma mekanizması etkenlik açısından gönüllü katılım lara göre daha üstün olduğu deneysel olarak kanıtlanmış olmaktadır.

ABSTRACT Pure public goods* properties are a reason for the Government intervention in an economy. Properties of public goods create difficulties for the market pricing system. These properties also create some difficulties for the public decision makers. Difficulties arise from financing and determining the production level of public goods. To finance and determine the level of production, public decision makers should ask the preferences or demand of individuals or should assume that preferences are known. In the second case, reaching to efficiency in producing public goods is very difficult because of impossibility of knowing all individual preferences. In the first case, asking people how much should be paid for public goods conflicts with individual rationality. Since individuals benefits from public goods without paying anything, they do not want to pay for it to increase their net benefits. Therefore, in both cases public sector faces difficulties to finance and determine the level of public goods. This difficulty is known to be 'free rider problem' in public economics. For a long time this problem has been known as unsolvable. But, Edward H. Clarke has shown and introduced a mechanism which is a a solution to the free- rider problem. His mechanism is called demand (preference) revelation mechanism. Under preferencerevelation mechanism, individuals have incentive to reveal their real preferences for public goods. This thesis aimed theoretically introduce and explain the preference revelation mechanism and do some laboratory experiments on it. Preference revelation mechanism is theoretically shown to be a solution to free-rider problem, but a question arises whether it would be a solution in real life. In order to give an answer to this question, some experiments or real life application should be done. In this thesis, some laboratory experiment was done to give some idea about how much efficient the preference revelation mechanism comparative to voluntary contribu tions system. The results of the experiments have shown that preference revelation mechanism is sufficiently more efficient than voluntary contribution model in production of public goods.