Türkiye`de bütçe açıklarının makro ekonomik dengeler üzerindeki etkileri

Abstract

YÜKSEK LİSANS TEZ OZü TÜRKİYE'DE BÜTÇE AÇIKLARININ MAKROEKONOMİK DENGELER ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Yaşar Tamer ERGÜL İktisat Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Haziran 1999 Danışman: Doç. Dr. İlyas ŞIKLAR Günümüzde birçok ekonomide kamu kesiminin finansman açığı verdiği gözlemlenmektedir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde bu açıkların GSMH içindeki paylan önemli derecede yüksektir. Bu yüzden bütçe açıklan, çeşitli ülkelerdeki ekonomik istikrarsızlık sorununun kaynağı ya da en önemli sebeplerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Bu yanıyla bütçe açıklannm ekonomik etkilerinin bilinmesi önemlidir. Gerek iktisat politikalannı oluşturmak için, gerekse iktisat teorisindeki tartışmalara ışık tutmak için, bütçe açıklannın etkileri birçok kantitatif çalışmaya konu olmuştur. Bu çalışmanın birinci bölümünde iktisat teorisinde bütçe açıklan hakkındaki tartışmalar incelenmiştir. İktisat teorisinde bütçe açıklan sorunu iktisadi ekoller açısından ele alınmıştır. Bu amaçla Keynesyen, Neoklasik ve Yeniklasik iktisadın kamu açıklan hakkında ortaya koydukları kuramsal modeller tartışılmıştır. Kamu açıklannın sebepleri ve etkileri ülkelerin ekonomik yapılarıyla da ilgili olduğu için, ikinci bölümde Türkiye'de kamu kesiminin gelir ve harcama yapılan incelenmiştir. Son bölümde Türkiye'de kamu açıklannın etkileri ekonometrik model ve teknikler yardımıyla ortaya konmaya çalışılmıştır. Yapılan çalışmada Türkiye'de bütçe açıklannın enflasyon, faiz oranı, ödemeler dengesi gibi belli başlı ekonomik göstergelerle ilişkili olduğu görülmüştür.

uı ABSTRACT Today public sector's financial deficits in many economies have been observed. Ratio of deficit to Gross National Product (GNP) is quitely high, particuarly in developing countries. Thus, budget deficits have been evaluated as one of the most important reason or source for economic instability problem. It is important to know the economic effects of budget deficits at this point. The effects of budget deficits have been becoming an issue for many quantitative studies in both grounds, to form some economic policies and to show the way of discussions in economic theory. In the first part of this study, the discussions about budget deficits were studied. The problem of budget deficits in economic theory was dealt with as regards economic schools. For this purpose, the therotical models about public deficits which had been brought up by Keynesian, Neo-Classical and New Classical economics were discussed. Because reasons and effects of public deficits are related to countries' economic structures; in the second part, revenue and expenditure of Turkish public sector were studied. Finally, the effects of public deficits in Turkey have been tried to bring up through an econometric model and statistical technics. In this study, it is proved that the budget deficits in Turkey have been related to main economic indicators like inflation, interest rate, and balace of payments.