Türkiye`de çok partili dönemde seçimler (1946-1960)

Abstract

« YÜKSEK LJfâANS TIS OgU TÜRKİYE'DE ÇOK PARTİLİ DÖNEMDE SEÇİMLER (1946 - 1960) Dilek BÂTMA2 Tarih Anabîlim Dalı Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü» Eylül 2004 Danışman: Yrd. Doç. Dr. Kemal YAKUT Tanzimat reformlarıyla birlikte Türk Siyasal Kültürû'ne `seçim` olgusu girdi. 1876'da Kanun-i Esasi'nin ilânından sonra parlamentonun oluşumu için ilk seçimler gerçekleştirildi n. Abdülbarnit'in müdahalesiyle kesilen bu süreç, Kanun-i Esasi'nin yürürlüğe konmasıyla tekrar başladı. Bu dönemde gerçekleştirilen; 1908, 1912, 1914, 1919 ve 1920 seçimlerine katılan halkın siyasi olgunluğu arttı î 923-1945 yıllan arasında devam eden Cumhuriyet Halk Partisinin etkinliğinin olduğu dönemde yapılan seçimlerle halkın siyasal sistemle bütünleşmesi gerçekleştirildi Türkiye'nin çok partili siyasal yaşama geçmesiyle kurulan Demokrat Parti kısa sürede halk desteğini sağlayarak iktidara alternatif bir parti haline geldi Bundan sonraki iktidar-muhalefet ilişkileri `seçim kanunu, seçimler ve sonuçlarının tartışılması` çerçevesinde gelişti Çok partili hayatın ilk seçimleri olan 1946 seçimlerinde, `tek dereceli` seçim sistemi benimsendi. Bu seçim, `açık oy - gizli sayım` esasıyla gerçekleştirildiğinden, Türk siyasal yaşamının en tartışmalı seçimlerinden biri oldu. 1950 seçimlerinde mevcut seçim kanunu değiştirilerek, `gizli oy - açık sayım` esası kabul edildi ve seçimler yargı denetimine alındı. Bu seçimlerde, iktidar el değiştirdi ve Demokrat Parti büyük bir çoğunlukla iktidara geldi 1954 seçimleri öncesinde, muhalefet partisi konumunda olan Cumhuriyet Halk Partisi; seçim emniyetinin eksikliği ve seçim sisteminin değiştirilmesi konularını gündemem getirdi Ancak `görülmemiş kalkınma`yı propagandasının ana teması haline getiren Demokrat Parti, bir kez daha iktidarı aldı 1957 seçimleri öncesinde Demokrat Parti, muhalefet partileri üzerinde baskılarım arttırarak, muhalefetin propaganda yapmasını engelledi ve seçimlerde işbirliğini önleyecek düzenlemeler gerçekleştirdi Bu seçimler öncesinde muhalefet `nispi temsil` sistemini savundu. Ancak Demokrat Parti, mevcut seçim sisteminde ısrar etti Seçim, 1946 -1960 yılkn arasında, iktidar - muhalefet ilişkilerini belirleyen en önemli konulardan biri oldu. Türkiye'nin demokratik siyasi kültürü önemli kazanımlar elde etti

IV ABSTRACT Along with reform the concept of `election` has entered the Turkish political culture in 1876, ail©: the declaration of the constitution, the first elections were held for the formation of the parliament. The process, which was interrupted by II. Abdulhamit, started again by the enforcement of the constitution. The political maturity of the public, who joined the 1908, 1912, 1914, 1919 and 1920 elections, increased. Between 1923 and 1945, the period when Republican Party was effective, the political integration of the community with the political systems was realized. Formed during Turkey's transition to a multi-party system, Democratic Party quickly became an alternative for political power as they gained public support. The following government - opposition relations continued within the framework of the election law, elections, and the discussion of their effects. In the first elections conducted in the multi-party life in 1946, the election system was considered as a `single level` election. As this was held as an `open vote and secret enumeration` election, it remains as one of the most controversial elections of Turkish political life. In the 1950 elections, the valid election law was changed and the `secret vote and open enumeration` rule was accepted. In these elections, Democratic Party came into power by a large vote rate. Before the 1954 elections, the Republican Party who were the opposition proposed changing the election system due to lack of security. However, the Democratic Party once again stayed in power as `extraordinary progress` was their main theme of their propaganda. Before the 1957 elections, the Democratic Party prevented opposition parties from making propaganda by increasing its pressure on them. Democratic Party also hindered other parties from co-operating with each other. Before the elections, the opposition defended the `relative representation` system. However, the Democratic Party insisted onthe current election system This election became one of the most important factors defining the government - opposition relations. Turkey's democratic political culture gained many acquisitions.