Tarih araştırmalarına bir kaynak olarak Takvim-i Vekayi (1831-1840)

Abstract

Gazeteler, toplumların geçirdikleri aşamaları ve toplumların başlarından geçen olayları kaydeden bir çeşit hatıra defterleridir. Bu nedenle basın târihi üzerine yapılan araştırmalar sadece bir metnin sunuluş biçiminden ibâret olmayıp, bunun yanında bir milletin olaylara verdiği tepkileri ve yaşanan süreçler içerisinde açığa çıkan çeşitli görüşleri ortaya koyarak, bu görüşlerin sonraki dönemlerde `toplum bilinci`nin oluşmasında ne kadar katkı yaptığının anlaşılmasına olanak sağlar.Osmanlı Devleti'nde tamamen Türkçe çıkan süreli yayınların başlangıcı olan Takvîm-i Vekayi devlet tarafından çıkarılmış ve bu nedenle devlet görüşünü ön plânda tutmuştu. Öte taraftan gazete dünyadaki bilimsel, teknik ve sosyâl gelişmeler hakkında da bilgi veriyordu. Gazetenin bu özelliği, ileride resmî görüşe karşı bir tepkiyi beraberinde getirerek, 1860 sonrası dönemde yoğun bir basım faâliyetine yol açmıştı ve bu sebeple bugünkü Türk Milleti'nin dünya görüşünü belirleyecek bir sürecin de başlamasına etki etmişti. Bu dönemde çeşitli görüşler ortaya atılarak etkilerini bugün görmekte olduğumuz ve gelecekte de göreceğimiz akımlar meydana getirilmişti. Bu öneme dayanarak Takvîm-i Vekayi'nin kaybolmuş olan fihristlerinin alanında yapılan çalışmalara bir katkı yapabilmesi, akademik çalışmaların yapımı sürecinde Takvim-i Vekayi'den daha çok faydalanılması ve araştırmanların araştırma sürecinde daha hızlı hareket edebilmelerine olanak yaratmak için biz bu çalışmayı meydana getirdik. Takvim-i Vekayi'ye ait bazı koleksiyonlar bulunmakla birlikte bu çalışmada Hakkı Tarık Us Koleksiyonu'ndan yararlanılmıştır. Koleksiyonda eksik görülen sayılar ise Anadolu Üniversitesi'nde ve İzmir Milli Kütüphane'de bulunan koleksiyonlar kullanarak tamamlanmıştır. Gazetede yer alan haberler konularına göre sınıflandırılarak bir fihristte olması gerektiği gibi özet şeklinde, gazetelerin çıkış tarihlerine göre sıralanmıştır. Haber özetlerinin altında haberin çıkış tarihi, gazete numarası ve haberin bulunduğu sayfa veya sayfalar verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Takvim-i Vekayi, II. Mahmud, Esad Efendi, 19. Yüzyıl

The newspapers are diaries that present evolution of societies. Researchs about press history are not only type of present a newspaper, but also they provide chances to understand reactions of societies, ideas that emerged during this process and contributions of newspapers for evolution of societies and society conciousness because of this.Takvim-i Vekayi was the beginning of Turkish periodicals and it had been issued by Ottoman government and so it had supported official arguments. On the other hand, it had informed developments about scientific, technical, social and politics of other states. So, Takvim-i Vekayi had lead to begin movement of publication in following period and to emerge of modern Nation of Turk's vision because of reaction from a part of officers and civils against official arguement in 1860's and so various movement of ideas had been propounded that will continue to affect modern Turkey and its posterities.Based on this importance, we tried to prepare this work instead of missing indexes of Takvim-i Vekayi. We also aimed to contribute to studies which will prepear about Takvim-i Vekayi and Turkish press history, to use much more Takvim-i Vekayi by reseachers and to find informations by researchers working about Takvim-i Vekayi and others immediately in this way. Though some collections of Takvim-i Vekayi are exist, Hakkı Tarık Us Collection has been used in this work. Also, Collection of Anadolu University and Collection of İzmir National Library have been used for missing issue of Hakkı Tarık Us Collection. News that classify according to theme and issue date had been presented to researchers as summary as index. Dates of news, issue of the newspaper and page or pages where news existed have been presented beneath the summrized news.Keywords: Takvim-i Vekayi, II. Mahmud, Esad Efendi, 19. Century