Türk havayolu sektöründe kurumsal sosyal sorumluluk: `Yeni Kurumsal Kuram` temelli bir yaklaşım

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye'deki havayolu örgütlerinde kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetlerinin yayılım nedenini ve benimsenme biçimini ortaya koymaktır. Araştırmada, bu amaca ulaşmak için yeni kurumsal kuramın temel varsayımlarından faydalanılmaktadır. Araştırma alanını Türkiye'de faaliyet gösteren 8 havayolu örgütü oluşturmaktadır. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi benimsenmiş olup, birincil ve ikincil verilerden yararlanılmıştır. Tüm veriler, tümevarımsal yöntemle NVivo 12 programıyla analiz edilmiştir.Araştırma sonucunda, bu örgütlerce gerçekleştirilen yasal boyuttaki sorumlulukların; devlet mantığıyla, düzenleyici kurumsal baskılarla, faydacı meşruiyet arayışıyla gerçekleştirildiği ve bu uygulamalar arasında zorlayıcı eşbiçimliliğin olduğu tespit edilmiştir. Etik boyuttaki sorumlulukların; profesyonel mantıkla, normatif kurumsal baskılarla, ahlaki meşruiyet arayışıyla gerçekleştirildiği ve bu uygulamalar arasında normatif eşbiçimliliğin olduğu tespit edilmiştir. Gönüllülük boyutundaki sorumlulukların; piyasa ve toplum mantığıyla hareket ettiği fakat piyasa mantığının burada baskın kurumsal mantık olarak rol oynadığı tespit edilmiştir. Bu faaliyetler düzenleyici kurumsal baskılarla ve faydacı meşruiyet arayışıyla gerçekleştirilmekte, örgütlerce kurumsal iletişim ve pazarlama iletişimi aracı olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle `gönüllülük` kavramının gerçeği yansıtmayan bir mit olarak kullanılan,seromonik bir anlam ifade eden, törensel biçimde benimsenen bir anlam taşıdığı ortaya çıkmıştır.Anahtar Sözcükler: Yeni kurumsal kuram, Kurumsal sosyal sorumluluk, Kurumsal mantık, Meşruiyet, Gönüllülük

The main objective of this study, the cause of diffusion of corporate social responsibility practices in airline organizations in Turkey and reveals the adoption form. In this research, the basic assumptions of the new institutional theory are used to achieve this goal. The study area is formed of 8 airline organization operating in Turkey. Qualitative research method was adopted in this study and primary and secondary data were used. All data were analyzed inductively with NVivo 12 program.As a result of the research, legal responsibilities of these organizations; It was determined that it was realized through state logic, regulatory institutional pressures, and the search for pragmatic legitimacy and there was coercive isomorphism between these practices. Ethical responsibilities; professional logic, normative institutional pressures, seeking moral legitimacy and normative isomorphism among these practices. Responsibilities in the dimension of philanthropic; market and society logic, but market logic plays the role of dominant institutional logic. These activities are carried out with regulatory institutional pressures and the search for pragmatic legitimacy and are used by organizations as a means of corporate communication and marketing communication. Therefore, the concept of `philanthropic` has a ceremonial meaning, which is used as a myth that does not reflect reality, expresses a seromonic meaning.Keywords: New institutional theory, Corporate social responsibility, Institutional logic, Legitimacy, Philanthropic