2000 sonrası Türk sinemasında kadın yönetmenlerin filmlerinde kadın temsillerine feminist bakış: Yeşim Ustaoğlu ve Çiğdem Vitrinel sinemasından örnek incelemeler

Abstract

Feminist akımların hepsi farklı yöntem ve eylem biçimleriyle ataerki ile mücadele etme amacıyla süreç içerisinde ortaya çıkmıştır. Feministler için mücadele alanlarında biri de toplumsallaşma sürecini etkileyen ve toplumdaki var olan cinsiyetçi kalıpları yeniden üretmede kullanılan bir pratik olarak sinemadır. Feminist film teorisyenleri bu yeniden üretime katkıda bulunan ana akım sinemaya karşı kendi kuramlarını ve filmlerini üretmişlerdir. Ayrıca sinemayı kadının özgürleşmesi ve feminist bilincin yerleşmesi açısından kullanılabilecek önemli bir mecra olarak kullanmışlardır. Bu açıdan sinemayı feminizm için araçsallaştırmışlardır denilebilir.Türkiye'de ise kadın sorunu sinemanın gündemine çok geç girmiştir. Ayrıca kadın yönetmenlerin sinema üretimine katılma tarihleri de çok eskilere dayanmamaktadır. Türkiye sinemasında özellikle kadın yönetmenlerin çektiği ve kadın karakterlerin ön planda olduğu filmlere 2000 yılı sonrasında rastlamak mümkündür. Bu çalışmada da bu bağlamda 2012 yapımlı Geriye Kalan ve Araf filmleri yönetmenleri kadın olduğundan ve başrol olarak kadın karakterler oynadığından feminist film kuramına göre analiz edilmişlerdir. Filmlerin ataerkil düzeni yeniden mi ürettiği yoksa feminist bir sinema ürünü olarak mı ortaya konulduğu araştırmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmanın bütününde kadın hareketinin doğuşundan feminist akımlara, medyada ve sinemada kadın temsillerine, feminist film kuramına ve Türk Sineması'nda kadın sorunlarına değinilmiştir.Anahtar Kelimeler: Ataerki, feminizm, feminist film kuramı, feminist sinema, psikanaliz

All feminist currents emerged in the process to combat patriarchy with different methods and forms of action. One of the areas of struggle for feminists is cinema which is a practice that affects the socialization process and is used to reproduce the existing sexist patterns in society. Feminist film theorists have produced their own theories and films against mainstream cinema that contributes to this reproduction. They also used cinema as an important medium for the liberation of women and the establishment of feminist consciousness. In this respect, it can be said that they instrumentalized cinema for feminism.In Turkey women's issues has entered the agenda of the cinema too late. Moreover, the dates of female directors' participation in the production of cinema are not very old. In Turkey cinema, especially films that shot by female directors and female characters playing leading roles can be found in post-2000. In this study, movies ,which are shot in 2012, Geriye Kalan and Araf were analyzed according to feminist film theory since they were directed by women and had leading female characters. The aim of the research is whether the films are reproduced as patriarchal order or put forward as a feminist cinema product. In the whole study, from the birth of the women's movement to feminist movements, women's representations in the media and cinema, feminist film theory and women's problems in Turkish Cinema are discussed.Keywords: Patriarchy, feminism, feminist film theory, feminist cinema, psychoanalysis