İlköğretim okullarında öğretmenlere yönelik okul-temelli hizmetiçi eğitim etkinliklerinin değerlendirmesi

Abstract

YÜKSEK LİSANS TEZ OZU İLKÖĞRETİM OKULLARINDA ÖĞRETMENLERE YÖNELİK OKUL- TEMELLİ HİZMETİÇİ EĞİTİM ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRMESİ Mürşide DEMİRKOL Eğitim Bilimleri (Eğitim Programları ve Öğretim) Anabilim Dalı Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Şubat 2004 Danışman: Prof. Dr. Bekir Özer Eğitimde belirlenen amaçlara ulaşmada birçok etken söz konusudur. Bu etkenler içinde ilk sırada öğretmenler gelmektedir. Değişen ve gelişen koşullar ışığında öğretmenlerin sürekli ve sistemli bir biçimde mesleki gelişimlerini sürdürmeleri gerekmektedir. Öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin sağlanmasında hizmetiçi eğitimin önemli bir yeri vardır. Uygulanan hizmetiçi eğitim etkinliklerinin daha etkili ve verimli olması için öğretmenin sınıfından ve okulundan uzaklaşmadan mesleki gelişimini sürdürmesi gerekmektedir. Bu da okul-temelli hizmetiçi eğitimle sağlanmaktadır. Okul-temelli hizmetiçi eğitim, okulların kendi çalışanları için planlayıp, uyguladıkları ve değerlendirdikleri bir eğitimdir. Amacı, okul çalışanlarının özellikle de öğretmenlerin iş başmdan uzaklaşmadan ve tümüyle gereksinimlerine yönelik olarak yapılacak hizmetiçi eğitim etkinlikleriyle mesleki gelişimlerini daha iyi düzeylere çıkarmaktır. Bu araştırmanın amacı, ilköğretim okullarında öğretmenlere yönelik olarak gerçekleştirilen okul-temelli hizmetiçi eğitim etkinliklerini değerlendirmektir. Araştırmanın çalışma evrenini, Eskişehir il merkezindeki tüm ilköğretim okulları oluşturmuştur. Bu çalışma evreninden 42 ilköğretim okulu örneklem olarak seçilmiştir. Tarama niteliğinde bir model kullanılarak gerçekleştirilen bu araştırmanın verileri, okul yöneticilerinin görüşme formu aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada toplanan verilerin çözümlenmesinde istatistiksel teknik olarak sayı ve iüyüzde dağılımından yararlanılmış, çözümlemeler SPSS 11.0 (Statistical Package for the Social Sciences) bilgisayar paket programı ile yapılmıştır. Araştırma sonucunda, ilköğretim okullarında daha çok kurs ve seminerlere yer verildiği ortaya çıkmıştır. Yapılan etkinliklerin büyük bir bölümünün 10 saatten az ve `yılda 1-2 kez` yapıldığı ortaya çıkmıştır. Hizmetiçi eğitim etkinlikleri en çok öğretim yılı başında ve sonunda yapılmaktadır. İlköğretim okullarında eğitim gereksinimi belirleme çalışmaları -tam olarak düzenli olmasa da- yapıldığı anlaşılmıştır. Gereksinim belirlemede en çok öğretmenlerle görüşme yapma tekniği kullanıldığı belirlenmiştir. İlköğretim okullarında hizmetiçi eğitim planları büyük ölçüde yıllık olarak yapılmaktadır. Ayrıca, hizmetiçi eğitim planlarının hazırlanması ve hizmetiçi eğitim etkmlMerinin yürütülmesi okul yöneticilerince gerçekleştirilmektedir. Öğretmenlerin katıldıkları okul-temelli hizmetiçi eğitim etkinlikleri ile ilgili herhangi bir kayıt tutulmamaktadır. Okul-temelli hizmetiçi eğitim etkinliklerinde üniversite öğretim üyeleri, okul yönetici ve öğretmenlerinden yararlanılmaktadır. Hazırlanan okul-temelli hizmetiçi eğitim programları yazılı olarak hazırlanmakta, ancak programda eğitim gereksinmesi, öğretme durumlarına ve değerlendirme bilgilerine hiç yer verilmemektedir. Ayrıca, okul-temelli hizmetiçi eğitim programlarının uygulanması sonucunda öğretmenlerin başarılarının değerlendirilmediği ve programın sonunda başarı ya da katılım belgesi verilmediği belirlenmiştir. Okul-temelli hizmetiçi eğitim programlarını geliştirmeye dönük çalışmaları ise ilköğretim okullarının ancak yarısının yaptığı anlaşılmıştır. Sonuç olarak, ilköğretim okullarında okul-temelli hizmetiçi eğitim etkinlikleri tür, sıklık ve süre bakımından düşük düzeyde, yoğunluk ve zaman bakımından ise çok kısıtlı olarak gerçekleştirilmesi, bunun yam sıra eğitim gereksinimlerini belirleme, eğitimi planlama, program hazırlama, eğitimi yürütme ve eğitimi değerlendirmeye yönelik çalışmaların yüzeysel olarak yapılması nedeniyle okul- temelli hizmetiçi eğitim etkinliklerinin yeterli düzeyde yapılmadığı yargısına ulaşılmıştır. iv

ABSTRACT THE EVALUATION OF SCHOOL-BASED IN-SERVICE TRAINING ACTIVITIES FOR TEACHERS IN PRIMARY SCHOOLS Mürşide DEMİRKOL Anadolu University Graduate School of Educational Sciences Department of Educational Sciences Curriculum and Instruction Program February 2004 Supervisor: Prof. Dr. Bekir ÖZER A lot of factors are important in education in order to reach the determined goals. Because of the changing conditions, teachers should carry on their professional development permanently or systematically. Professional development of teachers can be provided with the help of in-service training activities. One of the principles of in-service training requires teachers to carry on their professional development without leaving their classes or schools. This can be provided with the help of the school-based in-service training. School-based in-service training is the training that is planned, applied and evaluated by the schools for their staff. The purpose of this training is to improve the professional development of the school's staff, especially teachers, through in-service training activities that are completely directed to their needs. The purpose of this study is to evaluate school-based in-service training activities that are done for teachers in primary schools. The study was conducted for all of the primary schools in the city center of Eskişehir. 42 primary schools were chosen among them as a sample. The data of the study were collected from school administrators using survey method by means of an interview form. In the present study, as a statistical technique, numbers and percentages were used in data analysis, and the data was analyzed using SPSS 1 1.0 (Statistical Package for the Social Sciences) computer program.The results of the study showed that primary schools held courses and seminars for teachers. The time spent on these activities was less than 10 hours. In-service training activities mostly held at the beginning and at the end of the year. All of the activities were held once or twice in a year. Although the assessment of teachers' needs for in-service training in primary schools was not regular enough, it was found that such studies for needs assessment were done in schools. In addition, it was found out that interview method was mostly used in needs assessment of teachers. Another finding of the study showed that the planning of in-service training in primary schools was mostly prepared yearly. Furthermore, planning of in-service training and mamtaining in-service training activities was realized by school administrations. According to another finding of this study, schools did not keep any record of activities related to school-based in-service training in which teachers took part. In the school-based in-service training activities, lecturers, school administrators, and teachers took part in. School- based in-service training activities were prepared as a written document, but information about program needs for training, training conditions, and evaluation of in-service training program was not mentioned. In addition, it was found out that teachers' success at the end of the school-based in-service training was not evaluated, and they were not given any certificates at the end of the program. On the other hand, it was understood that studies for improving school-based in- service training programs were only done by half of the primary schools. As a result, in primary schools school-based in-service training activities were done low level according to type, frequency and period, also they were done very restricted according to density and time. In addition, it was found out that because of doing studies like determination of necessities in education, planning education, preparing curriculum, carrying out education and evaluating education superficially school-based in-service training activities can not be done adequately. vi