Çevrimiçi derslerde öğretme-öğrenme sürecinin etkililiğinin değerlendirmesi (Anadolu Üniversitesi örneği)

Abstract

Bilgi ve iletisim teknolojilerindeki hızlı gelismeler, egitim alanını da derinden etkilemisve egitimin gerçeklestigi ortamlarda ve ögretme-ögrenme süreçlerinde bir dizi yeniuygulamalara yer verilmesini hem olanaklı hem de zorunlu kılmıstır. Buuygulamalardan birisi de, ögretme-ögrenme süreçlerinin bilgisayar ve internet tabanlısanal ortamlarda gerçeklesmesidir. Egitimin her asamasında, özellikle yüksekögretimde,ögretme-ögrenme süreçlerinin sanal ortamlarda uygulandıgı çevrimiçi egitim örneklerigiderek yaygınlasmaktadır. Anadolu Üniversitesinde pek çok birimde çevrimiçi egitimuygulamalarına önem ve agırlık verilmektedir. Nitekim 2005-2006 ögretim yılı güzdöneminde çesitli programlarda yirmiyi askın ders çevrimiçi olarak yürütülmüstür.Anadolu Üniversitesi, etkili bir çevrimiçi egitimin gerçeklesmesi için gerekli teknolojikolanakları ögrencilere ve ögretim elemanlarına sunmasına karsın, çevrimiçi derslerdeetkili bir ögretme-ögrenme sürecinin gerçeklestirilip gerçeklestirilemedigibilinmemektedir. Bu nedenle, üniversitenin sundugu olanakların etkili biçimdekullanılabilmesi için, Anadolu Üniversitesinde uygulanan çevrimiçi derslerinetkililiginin degerlendirilmesi ve gelistirilmeye açık yönlerinin ortaya konması önemlibir gerekliliktir. Bu gerekliligine dayandırılan arastırmada, Anadolu Üniversitesinde2005-2006 ögretim yılı güz döneminde çevrimiçi olarak yürütülen derslerde ögretmeögrenmesüreçlerinin etkili bir çevrimiçi ögretimin ögelerine sahip olup olmadıgınınögrenci ve ögretim elemanlarının görüslerine göre degerlendirilmesi amaçlanmıstır.Arastırma, 2005-2006 ögretim yılı güz döneminde uygulanan çevrimiçi dersleri alan150 ögrenci ve söz konusu dersleri yürüten 17 ögretim elemanı ile gerçeklestirilmistir.Arastırma tarama modelinde yapılmıs ve ögrencilerle ögretim elemanlarının görüslerianket aracılıgı ile alınmıstır. Uygulanan anket üç bölümden olusmustur. Anketin birincibölümünde ögrencilerin kayıtlı oldukları program ve degerlendirdikleri çevrimiçi ders,ögretim elemanlarının da yürüttükleri çevrimiçi ders sorulmustur. Anketin ikincibölümündeyse, çevrimiçi derslerinin ögretme-ögrenme sürecinin degerlendirmesi ileilgili görüsleri toplamaya dönük 71 maddeye yer verilmistir. Üçüncü bölümde de,derslerin ögretme-ögrenme süreci ve teknik konular ile ilgili görüs, sorun ve önerileribelirtmeye dönük açık uçlu sorulara yer verilmistir. Arastırmada elde edilen verilerinçözümlenmesi bilgisayar ortamında SPSS (Statistical Package for the Social Sciences)bilgisayar programı kullanılarak gerçeklestirilmistir. Verilerin çözümlenmesindeögrencilerin ve ögretim elemanlarının her bir önermeye katılma durumlarını gösterenyanıtlar ile çevrimiçi derslerin ögretme-ögrenme süreci ile ilgili konularda ve teknikkonularda ekledikleri görüs, öneri ve sorunların, ögrenciler ve ögretim elemanları içinayrı ayrı yüzde ve frekansları hesaplanmıs ve çizelgelestirilmistir.Arastırmada, ögrencilerin ve ögretim elemanlarının yanıtlarından elde edilen bulgularadayanarak, Anadolu Üniversitesinde 2005-2006 ögretim yılı güz döneminde yürütülençevrimiçi derslerde ögretme-ögrenme sürecinin etkililigini saglayan ögelerden ögretimöncesi etkinliklere ve içerigin sunumu ilkelerine büyük oranda yer verilirken, ögrencikatılımı ve etkilesimi saglayıcı uygulamalara yeterli düzeyde yer verilmedigi,pekistirme, dönüt ve düzeltme etkinliklerine orta düzeyde yer verildigi; çevrimiçiderslerdeki teknik yeterliligi saglayan ögelerden uygun internet teknolojileri veuygulamalarına ve egitsel amaçlı web sitesinin tasarım ilkelerine büyük oranda yerverildigi ancak teknik destege yeterince yer verilmedigi sonucuna ulasılmıstır.

The rapid developments on the information and communication technologies have alsoaffected the education area deeply and made including various new applications into theteaching-learning processes and the environments education occured possible andnecessary. One of these applications is conducting teaching-learning processes on thecomputer and internet based virtual environments. On the each level of education,especially on higher education, the examples of the online education which teachinglearningprocesses are applied on virtual environments are becoming widespread. In alot of units of Anadolu University, online education applications are given theimportance and focus. Indeed, in the fall semester of 2005-2006 academic year, morethen twenty courses were given as online courses.Although Anadolu University provide students and faculty members with technologicalopportunities necessary for effective online courses, it is not known whether effectiveteching-learning process occurs or not on the online courses. Due to this reason, to usethe technolojical opportunities that university gives effectively, it is an crucial necessityto evaluate the effectiveness of online courses and to realize the parts that should bedeveloped. In the research based on this necessity, evaluation of teaching-learningprocess of the online courses having effective instruction elements or not havingaccording to the opinions of students and faculty members was aimed.The research was conducted on 150 students who attent the online courses in the fallsemester of 2005-2006 academic year and 17 faculty members who applied thesecourses. The researh is a descriptive model and the opinions of the students and facultymembers were collected through a questionnaire. The questionnaire has three parts. Onthe first part of the questionnaire, the program and the course that the students attent andthe course that faculty members conducted were asked. At the second part, there are 71items to define the opinions of the students and the faculty members about theevaluation of teaching-learning processes of the online courses. At the last part, thereare two open-ended questions for taking the students and faculty members opinions,problems and advices about the teaching-learning processes and the technical subjectsof the online courses. SPSS computer program was used to analyze the data obtainedfrom the research. In the analysis of the data, percentage and frequency were used asstatistical techniques.The research results indicate, according to the findings derived from the answers of thestudents and the faculty members, the online courses conducted in the fall semester of2005-2006 academic year in the Anadolu University, the preinstructional activities andcontent presentation principles necessary for effective teching-learning processes wereapplied in the courses at high percent. On the other hand, the applications for providingstudents participation and interactivity were not efficient and reinforcing, feedback andcorrective feedback activities were applied in the middle level. In the online courses,among the issues providing technical sufficiency, the appropriate internet technologies,applications and educational web sites design principles were applied at high percent.However, technical aids were not efficient.