Öğretmen adaylarının bilgisayar etiğine ilişkin görüşleri

Abstract

Eğitimin her alanında bilgisayar kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Bu nedenleöğretmenler de bilgisayar etiğine ilişkin sorunlarla daha sık karşı karşıya gelmektedir.Öğretmenler davranış ve tutumlarına gösterdikleri dikkati, her konuda olduğu gibi bilgisayaretiğine ilişkin sorunlara yaklaşımları ile de göstermelidir. Çünkü öğrenciler ilk olaraköğretmenlerinin davranışlarını kendilerine örnek alacaklardır. Böylece kendilerineöğretmenlerini örnek alan öğrenciler de bilgisayar ortamında etik olmayan davranışlardanuzak duracaklardır. Bu konu özellikle eğitim fakültelerinde okuyan öğretmen adayları içinönemlidir. Đnsanlar nasıl öğrenirse öğle davranma eğilimindedir. Bilgi, tutum ve davranışlarıile gelecek yılları etkileyecek olan öğretmen adaylarının her alanda kullanımı sürekli artanbilgisayarlarla ilgili yaşanan etik sorunlara karşı, gereken duyarlılığı göstermesi oldukçaönemlidir.Bu araştırmada; Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören öğretmenadaylarının bilgisayar etiğine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu araştırmadaelde edilen bulgular, öğretmen adaylarının bilgisayar etiğine ilişkin görüşlerininbelirlenmesini sağlayacaktır. iiiAraştırma, 2005-2006 öğretim yılında Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesinin 5bölümündeki 11 öğretmenlik programının dördüncü sınıflarında öğrenim gören 559öğrenciden elde edilen verilerle gerçekleşmiştir. Tarama modelindeki bu araştırmanın verileri,öğretmen adaylarının bazı kişisel özelliklerinin belirlenmesi için bir `Kişisel Bilgi Formu` veNamlu ve Odabaşı tarafından hazırlanan `Unethical Computer Using Behavior Scale`aracılığıyla toplanmıştır. Bu ölçek araştırmada `Bilgisayar Kullanım Davranışları` başlığı adıaltında kullanılmıştır.Toplam 4 sorudan oluşan kişisel bilgi formunda, öğretmen adaylarının bilgisayar etiğineilişkin görüşlerini etkileyeceği düşünülen bazı kişisel özellikleri, fikri mülkiyet, toplumsaletki, güvenlik ve kalite, ağ doğruluğu ve bilgi doğruluğu beş faktörden ve toplam 80maddeden oluşan `Bilgisayar Kullanım Davranışları` ile de bilgisayar etiğine ilişkin görüşleribelirlenmiştir. Araştırmada elde edilen verilerin çözümlenmesinde SPSS (Statistical Packagefor the Social Sciences) for Windows 14 programı kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesindeistatistiksel teknik olarak ikili küme karşılaştırmasında Bağımsız Gruplar arası `t` Testinden(Tek Örneklem `t` testi) ikiden çok küme karşılaştırmalarında ise Tek Yönlü VaryansAnalizinden (ONE WAY ANOVA) yararlanılmıştır. Kümeler arasında farklılığın olduğudurumlarda farkın hangi gruptan kaynaklandığını belirlemek için Levene testi yapılarakvaryans problemi olup olmadığı belirlenmiştir. Varyans probleminin olduğu durumlarda(p<.05) Field (2000) tarafından önerilen Tamhane metodu kullanılmıştır. Varyansprobleminin olmadığı durumlarda ise (p>.05) Huck (2000) tarafından önerilen Scheffemetodu kullanılmıştır.Araştırma sonunda, öğretmen adaylarının `Bilgisayar Kullanım Davranışları` bakımındanbilgisayar etiğine ilişkin görüşleri fikri mülkiyet, toplumsal etki, güvenlik ve kalite, ağdoğruluğu ve bilgi doğruluğu faktörleri açısından; nötr olarak kabul edilen üç değerininaltında çıkarak bilgisayar etiği konusunda uygun tutumlara sahip oldukları, cinsiyet açısındanerkek öğrencilerin, bayan öğrencilere göre bilgisayarları daha etik dışı kullandıkları, kayıtlıolduğu programa göre fikri mülkiyet, toplumsal etki, güvenlik ve kalite faktörlerinde birfarklılık görülmemesine rağmen ağ doğruluğu ve bilgi doğruluğu faktörlerinde farklılıkgörüldüğü, gelir durumunun öğretmen adaylarının bilgisayar etiğine ilişkin görüşleri üzerindebelirleyici bir etmen olmadığı ve bilgisayar kullanma süresinin arttıkça fikri mülkiyet ihlalininda arttığı saptanmıştır.

Computer use in every domain of education is developing. Teachers face ethical dilemmasabout computers due to increase in computer use. Teachers should be informed aboutcomputer ethics to become efficient in their teaching. Thus teachers should also be aware ofunethical computer behaviour. This issue is especially essential for students in educationfaculties. It is a fundamental point for teacher trainees to develop the knowledge andbehaviour to be sensitive towards computer ethics.The aim of this study is to determine teacher trainees's views on computer ethics. Findings inthe study provide views of teacher trainees on computer ethics.The study was conducted with 559 students who were fourth year students of 11 differentteacher-training programs of 5 departments Anadolu University Education Faculty in 2005-2006 shool year. Data was gathered by means of a personal information form to identifycertain personal characteristics and the `Unethical Computer Using Behavior Scale` whichwas created by Namlu and Odabaşı. Certain personal characteristics of the teacher traineeswere determined by personal information form in 4 questions and `Unethical Computer UsingBehavior Scale` in 80 items under five factors including intellectual property, social impact,safety and quality, net integrity, information integrity used to determine view of teacher vtrainees on computer ethics. The SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) forWindows 14 program was used to analyze the data. To the data, independent Groups t-test(One sample test) used to compare two goups according to result of Levene test. if equalvaryans is not assumed then Tamhane method proposed by Field (2000), if equal varyans isassumed then Scheffe method proposed by Huck (2000) were conducted to determine thegroup that caused the difference.The result of the study showed that teacher trainees are sensitive about computer ethics interms of intellectual property, social impact, safety and quality, net integrity, informationintegrity of items under five factors. Females students are more ethical than male students oncomputer ethics. Net integrity and information integrity factors are affected by the programstudied. Views on computer ethics were not affected by income level of family. Infringementof intellectual property was increased due to increment of computer using frequency.