Otistik özellik gösteren çocuklara bire-bir öğretimde etkinlikler içi ve arası seçim fırsatları sunmanın etkilerinin karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmada, bire-bir öğretim sırasında, etkinlik içinde ya da etkinlikler arasında öğretmen tarafından sağlanan seçim fırsatlarının otistik özellik gösteren bireylerin etkinlikle ilgili olma ve kendini uyarıcı davranışları üzerindeki etkililiğinin ve süre açısından verimliliğinin farklılaşıp farklılaşmadığı; ayrıca, bu uygulamaların kullanımı konusunda Eskişehir ilinde çeşitli kurumlarda görev yapan on yedi özel eğitim öğretmeninin görüşleri incelenmiştir. Çalışmaya otistik özellik gösteren 5-8 yaşları arasındaki dört öğrenci katılmıştır. Araştırmada, uygulamalar arasındaki etkileri karşılaştırmak üzere tek-denekli araştırma modellerinden çoklu uygulamalar modeli (A-B-A-C-A-BC) kullanılmıştır. Araştırmada gözlemciler arası güvenirlik ve uygulama güvenirliği verileri toplanmış ve yüksek güvenirlik bulguları elde edilmiştir. Araştırmanın etkililik bulguları, bire-bir öğretim sırasında, etkinlik içinde, etkinlikler arasında ya da etkinlik içi-arasında öğretmen tarafından sağlanan seçim fırsatlarının, otistik özellik gösteren bireylerin etkinlikle ilgili olma davranışlarının daha yüksek düzeyde gerçekleşmesine yol açtığını göstermiştir. Ayrıca, etkinlik içinde ya da arasında öğretmen tarafından sağlanan seçim fırsatlarının otistik özellik gösteren bireylerin kendini uyarıcı davranışları üzerinde hafif bir olumlu etki gösterdiği belirlenmiştir. Ancak, etkinlik içinde, etkinlikler arasında ve etkinlik içi-arasında sunulan seçim fırsatları arasında hem etkinlikle ilgili olma hem de kendini uyarıcı davranışlar açısından bir farklılık olmadığı görülmüştür. Araştırmada elde edilen süreye ilişkin verimlilik bulguları, üç katılımcı için etkinlik içi seçim fırsatı sunmanın diğer seçim fırsatlarına kıyasla daha verimli olduğunu göstermiştir. Araştırmanın sosyal geçerlik bulguları ise özel eğitim öğretmenlerinin seçim fırsatları sunma uygulamalarına ilişkin olumlu görüşler ifade ettiklerini göstermiştir.

The purpose of this study was to compare the effectiveness of providing choice opportunities within and between activities during one-to-one teaching on task engagement and self-stimulatory behaviors of children with autism spectrum disorders (ASD) as well as the efficiency of the choice opportunities in terms of duration of instructional sessions. Furthermore, social validity of the study was investigated by asking the oppinions of the special education teachers working at various schools in Eskisehir regarding the usability of the choice opportunities. Four male students with ASD whose ages ranged from 5 to 8 paticipated in this study. A multi-element treatment design (A-B-A-C-A-BC) was used to compare the choice opportunities within and between activities. In the study, the data regarding interobserver realibility and procedural integrity were collected and high rates of realibity were obtained for both. The results of this study showed that the choice opportunities provided by the teacher within, between and within-between activities during one-to-one teaching increased task engagement behaviors of children with ASD. Moreover, the choice opportunities provided by the teacher within, between and within-between activities slightly decreased the self-stimulatory behaviors. However, no difference was found among various choice opportunities. Efficiency findings of the study showed that choice opportunities within activities were more efficient than the other procedures in terms of the duration of instructional sessions. Furthermore, the results of social validity analysis indicated that the oppinions of the special education teachers regarding the usability of choice opportunities were very positive overall.