Öğretmen eğitiminde uygulama öğretmenliği uygulamalarının değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkiye'de eğitim fakültelerinin ilköğretim bölümlerindekiöğretmen yetiştirme programlarında okul uygulama çalışmalarının yürütülmesindeönemli yeri olan uygulama öğretmenliği uygulamasını çeşitli yönleriyledeğerlendirmektir.Araştırma betimsel tarama modelinden yararlanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanınevreni, 2005?2006 öğretim yılında Türkiye'de üniversitelerin bünyelerinde ilköğretimbölümü bulunan eğitim fakülteleri, bu fakültelerin işbirliği yaptıkları milli eğitimmüdürlükleri ve uygulama okulları ile uygulama çalışmalarıyla ilgili olarak görevyapan fakülte uygulama koordinatörleri, milli eğitim müdürlüğü uygulamakoordinatörleri, uygulama okulu koordinatörleri, uygulama öğretim elemanları,uygulama öğretmenleri ve uygulama etkinliklerine katılan öğretmen adaylarıdır.Araştırmanın örnekleminde ise, 17 fakülte uygulama koordinatörü, 17 milli eğitimmüdürlüğü uygulama koordinatörü, 303 uygulama okulu koordinatörü, 272 uygulamaöğretim elemanı, 798 uygulama öğretmeni ve 3 375 öğretmen adayı bulunmaktadır.Ancak, araştırmaya 17 fakülte uygulama koordinatörü, 173 öğretim elamanı, 498uygulama öğretmeni ve 2 377 öğretmen adayı katılmıştır.Araştırmadaki veriler, ?Uygulama Öğretmenlerinin Özellikleri ile Sorunlarını BelirlemeAnketi?, ?Uygulama Öğretmenini Seçme Yöntemi ile Yetiştirme EtkinlikleriniBelirleme Anketi? ve ?Uygulama Öğretmenliği Rolleri Ölçeği? olmak üzere üç bilgitoplama aracı ile toplanmıştır. Verilerin yorumlanmasında, sayı, aritmetik ortalama,iiyüzde, standart sapma istatistik teknikleri kullanılmıştır. Verilerin analizi bilgisayarortamında 11,5 SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) paket programıyoluyla gerçekleştirilmiştir.Araştırmayla, uygulama öğretmenlerinin erkek öğretmen ağırlıklı olduğu, eğitimdüzeylerinin lisans, mesleki deneyim sürelerinin 10 yıl ve daha çok, uygulamaöğretmenliğindeki deneyim sürelerinin de 4 yıl ve üzerinde olduğu belirlenmiştir.Bununla birlikte, uygulama öğretmeni seçimlerinin çoğu yerde yapılmadığı, seçmeişlemleri yapılan yerlerde de daha çok uygulama okulu müdürleri ile fakülte uygulamakoordinatörlerinin belirleyici oldukları ve seçimde aranan ölçütlerin uygulamaöğretmenliği görevi ile ilgili olmayan özellikleri içerdiği saptanmıştır. Ayrıca, uygulamaöğretmeni yetiştirmeye dönük etkinliklerden uygulama öğretmenlerinin bir bölümününyararlanamadığı, düzenlenen çoğu etkinliklerin de kısa süreli toplantılarla sınırlı kaldığıanlaşılmaktadır. Bunların yanı sıra, uygulama öğretmenlerinin meslektaşlık rolünü iyidüzeyde yerine getirmelerine karşılık, uzmanlık başta olmak üzere rehberlik, liderlik veaçıklık rollerini orta düzeyde gerçekleştirdikleri saptanmıştır. Öte yandan, uygulamaöğretmenlerinin okul uygulama çalışmalarıyla ilgili olarak bilgilendirici materyallereulaşma, sorunlarını çözmek için ilgililerden danışmanlık yardımı alma, uygulamaöğretim elemanıyla iletişim sağlama ve öğretmen adayları ile ilgili doldurulacak formlarile dosya içerikleriyle ilgili işlemlere dönük bilgilendirilme konularında sorunyaşadıkları anlaşılmaktadır. Bu sorunlara ek olarak, uygulama öğretmenlerininyetiştirilmesi için verilen öğretmen adayı sayısının çok olması nedeniyle kılavuzlukgörevlerini yeterince yerine getiremedikleri saptanmıştır.

The aim of this study is to evaluate different aspects of the practice teachingimplementation which occupies an important part in teaching practice activities inschools in teacher training programs in primary teaching departments of educationfaculties in Turkey.The study was carried out by using a descriptive survey method. The population of thisresearch study includes faculties of education with primary teaching departments,directorates of national education and practice schools as the partners of these facultiesduring the teaching practice activities, and faculty coordinators and coordinators ofdirectorates of national education, and also school coordinators, supervisors,cooperating teachers, and student teachers who participated in the teaching practiceactivities throughout the 2005-2006 academic year in Turkey. The sample of this studyconsisted of 17 faculty coordinators, 17 local authorities of the ministry of nationaleducation, 303 school coordinators, 272 supervisors, 798 cooperating teachers, and3375 student teachers. However, 17 faculty coordinators, 173 supervisors, 498cooperating teachers and 2377 student teachers participated in this study.The data in this study were gathered by applying the following two questionnaires andone scale: ?Questionnaire for Identifying Qualities and Problems of CoordinatingTeachers?, ?Questionnaire for Identifying Coordinating Teacher Election Methods andTraining Activities?, and ?The Coordinating Teachers? Roles Scale?. Numerousstatistical techniques such as means, percentages and standard deviation were used foriianalyzing and interpreting the data. Statistical analysis of the data was done bycomputer, using SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) Version 11.5.The findings of this study showed that the majority of cooperating teachers were malewith undergraduate diplomas, 10 or more years of teaching and also 4 or more years ofpractice teaching experiences. The results of the study also indicated that thecooperating teachers could not be selected in many places, and in places where theywere selected only practice school headmasters and faculty coordinators were effectivein determining them, and in such cases, since the selection criteria required were nottaken into consideration, the cooperating teachers who did not have the qualificationsspecified for the cooperating teacher tasks were selected. In addition, it was understoodthat some cooperating teachers could not benefit from training activities for improvingthemselves as cooperating teachers and most training activities arranged were limitedwith short meetings. Besides, even though cooperating teachers performed their roles ascolleagues at a good level, they performed their roles of expertise, guidance, leadership,and also openness at an average level. Furthermore, cooperating teachers had trouble interms of accessing to the informative materials written about school practice activities,consulting the authorities to solve the problems faced; communicating with supervisors,and experiencing difficulties while filling in some forms for student teachers andacquainting themselves with the procedures related to the contents of portfolios. Inaddition to all these, cooperating teachers were not able to perform their guidance rolesadequately since it was discovered that the number of student teachers assigned to themfor training was too many.